Plavi kit može da poraste i do 30 metara u dužinu (postoje nepouzdani podaci i o 33 metra dugim ženkama) i teži do 180 tona, što je 18 puta više od najtežeg afričkog slona ili barem duplo više od pretpostavljene težine najvećeg dinosaurusa u istoriji, Argentinosaurusa. Tu nije kraj rekordima koje drži plavi kit – njihov jezik teži oko 2,7 tona (zanimljivo, otprilike je ista težina mladunčadi plavog kita, naravno najvećeg na svijetu), a kada u potpunosti otvore usta mogu da “zgrabe” 90 tona vode i hrane (planktona). Imaju i najveće srce u životinjskom carstvu, teško 180 kilograma

Foto: Printscreen

Da su kitovi najveće životinje na našoj planeti zna skoro svako dijete koje nije prespavalo nastavu biologije.

Specifično, najveći među njima je plavi kit, ujedno i ponosni nosilac titule najveće životinje koja je ikada, prema sadašnjem ljudskom znanju, živjela na Zemlji.

Pravi kolos među životinjama, plavi kit može da poraste i do 30 metara u dužinu (postoje nepouzdani podaci i o 33 metra dugim ženkama) i teži do 180 tona, što je 18 puta više od najtežeg afričkog slona ili barem duplo više od pretpostavljene težine najvećeg dinosaurusa u istoriji, Argentinosaurusa.

Tu nije kraj rekordima koje drži plavi kit – njihov jezik teži oko 2,7 tona (zanimljivo, otprilike je ista težina mladunčadi plavog kita, naravno najvećeg na svijetu), a kada u potpunosti otvore usta mogu da “zgrabe” 90 tona vode i hrane (planktona). Imaju i najveće srce u životinjskom carstvu, teško 180 kilograma, a usprkos veličini manje podmornice mogu da plivaju i do 50 km/h na kratkim udaljenostima i zarone i do dubine od 500 metara, prema dosadašnjim mjerenjima. Muške jedinke se takođe diče i najvećim penisom u životinjskom carstvu, koji, prema Ginisovoj knjizi rekorda, može da poraste i do tri metra.

Naravno, velike proporcije prate i veliki apetiti, pa tako plavi kit može da pojede više od četiri tone planktona dnevno, a za dobar obrok su raspoloženi odmah od djetinjstva, kada kao mladunci dnevno mogu da popiju i do 380 litara vrlo hranljivog majčinog mlijeka.

Kako su i zašto porasli toliko veliki?

Foto: Printscreen

Novo istraživanje sa Univerziteta Stanford (u saradnji sa Univerzitetom Chicago) tvrdi da odgovor na to pitanje daje promjena klime u posljednjih nekoliko miliona godina. Umjesto da plankton i mala riba kojom se kitovi usani hrane, među njima i plavi kit, budu rašireni širom okeana, oni su počeli da se “grupišu” na manjim područjima. Kako su bili gušće raspoređeni, evolucijom su se isprofilisali veći kitovi koji su efikasnije mogli da zagrabe u te “pakete” planktona od svojih manjih rođaka, piše Madeline K. Sofia za NPR.

To nije i jedini razlog zašto su toliko porasli, smatra naučnik sa Stanforda, Jeremy Goldbogen, koji je učestvovao u istraživanju.

“Usani su evoluirali prije otprije 20 miliona godina, dok je do pojave gigantizma došlo prije tri do pet miliona godina”, kaže on i objašnjava da su, prema otkrićima njegove istraživačke grupe, kitovi usani počeli da rastu u vrijeme početka ledenih doba.

Usljed klimatskih promjena u obalne vode je stizalo više hranjivih materija, a vjetrovi počeli da “guraju” površinske vode prema otvorenom moru, čime su na njihovo mjesto dolazile vode iz dubljih djelova okeana. Upravo su te vode pune hrane za kitove usane, prenosi “Jutarnji list”.

Kombinacija ledenih doba i pomenutog procesa rezultirala je u područjima okeana gušćim koncentracijama hrane, što je pripremilo teren za ultravelike kitove.

“Kako su životinje rasle, tako su bile sve efikasnije. Svakim velikim gutljajem dobijale su ogromnu količinu energije”, objasnio je Goldbogen.

Kako otvaranje tako golemih usta takođe zahtijeva mnogo energije, jasno je da to nije isplativo za kitove ako time neće progutati zaista ogromnu količinu hrane, vrijedne uloženog truda – zgusnute grupe planktona su upravo to učinile isplativim.

Foto: Printscreen

Koliko su promjene u okeanima pomogle rastu kitova, sugeriša i pretpostavka naučnika u ranije objavljenom istraživanju da su neki kitovi u samo nekoliko miliona godina narasli od deset do 100 tona u težini.

“Mi živimo u vremenu divova, kao u nijednom razdoblju u istoriji Zemlje. Imamo jedinstvenu priliku da istražimo kako najveće životinje svih vremena funkcionišu u različitim ekosistemima”, kazao je Goldbogen.

Prema njemu, sljedeće pitanje koje trebamo sebi da postavimo je: da li kitovi još rastu? Ako se sljedećih nekoliko miliona godina nastavi ovo obilje hrane, mogu li da porastu još veći?

Doduše, pitanje na taj odgovor ćemo dobiti samo ako ne istrijebimo ove veličanstvene životinje.

Naime, početkom 20. vijeka plavi kitovi su plivali svjetskim okeanima u velikim brojevima – po većini procjena radilo se o više od 300.000 jedinki. Međutim, razvojem tehnologije ljudi su izgradili i usavršili velike kitolovce koji su gotovo istrijebili cijelu populaciju, sve dok 1966. godine Međunarodna komisija za kitolov nije stavila moratorijum na njihovo ubijanje.

U tom trenutku plavih kitova je bilo preostalo oko 2500.

Srećom, od tada počinje njihov lagani oporavak pa je tako Međunarodni savez za očuvanje prirode (IUCN) nedavno iznio procjenu prema kojoj ih danas ima između 10.000 i 25.000.