I pored brojnih prirodnih potencijala koji su idealni za razvoj turizma, jedan od najvećih problema s kojima se susreću zaposleni u Turističkoj organizaciji Plav je nedostatak turističkih proizvoda i ponude, a ono malo što postoji nije u dovoljnoj mjeri razvijeno. Uprkos tome, broj stranaca koji dolaze da uživaju u jedinstvenim ljepotama tog kraja iz godine u godinu se povećava

Turistička organizacija (TO) Plav tokom ove godine većinu svojih aktivnosti sprovodi pod sloganom “Prokletije – gdje Crna Gora ljubi nebo”. To je kontinuirana kampanja promocije Nacionalnog parka (NP) “Prokletije”, Plava i Gusinja, kao atraktivne avanturističke destinacije ne samo u Crnoj Gori, nego i u regionu.

Direktor TO Edin Jadadić kaže da tim sloganom žele da promovišu, u prvom redu, planinske vrhove koji su u Crnoj Gori najvisočiji na Prokletijama da bi se doprinijelo razvoju i unaprjeđenju planinarenja, alpinizma i paraglajdinga, za koje prostor Prokletija pruža neizmjerne mogućnosti.

“Ovim sloganom se, takođe, promovišu i jezera i rijeke, jer se nebo i oblaci bukvalno preslikavaju na vodenoj površini tokom svih mjeseci, bez obzira na godišnje doba. Na ovaj način se promovišu sportski ribolov, rafting, kajaking i ostali sportovi na vodi”, kaže za Portal Revije Fokus Jadadić.

On ističe da i biciklizam iz godine u godinu dobija sve veći broj pristalica na lokalnom nivou, tako da “treba raditi na njegovom unaprjeđenju i promociji”.

“Ovo će biti tri oblasti kojima ćemo se najviše baviti i tokom naredne godine, ali nećemo zanemariti ni ostale sportove i aktivnosti ukoliko se pojavi mogućnost za njihov razvoj i unaprjeđenje. Motokros je, na primjer, i te kako popularan, i svake godine sve je veći broj zaljubljenika u dvotočkaše i četvorotočkaše koji organizuju ture na Prokletijama. Jednostavno, za sada moramo od nečega da počnemo. Sve analize i studije koje su do sada rađene pokazuju da za planinarenje, sportski ribolov i biciklizam imamo najbolje mogućnosti”, kaže Jadadić.

Međutim, dodaje on, i pored brojnih prirodnih potencijala koji su idealni za razvoj turizma, jedan od najvećih problema s kojima se susreću je nedostatak turističkih proizvoda i ponude, a ono malo što postoji nije u dovoljnoj mjeri razvijeno.

“Za sada su planinarenje i sportski ribolov jedino pravo što nudimo i najviše turista koji dolaze na Prokletije su planinari i ribolovci, posebno oni koji se bave mušičarenjem. Takođe, u ponudi je i devet biciklističkih staza koje su markirane i za koje je urađen promotivni materijal”, kaže Jadadić.

On naglašava da je broj turista koji posjećuju Prokletije iz godine u godinu sve veći.

“To su uglavnom gosti iz Austrije, Njemačke, Češke, Poljske i zemalja u okruženju. Ove godine Plav i Gusinje posjećuju i turisti iz Kanade, Engleske, Španije i Francuske, a nedavno je dolazio i planinar iz Izraela koji je obišao stazu Vrhovi Balkana. ‘Vrhovi Balkana’ je zajednički projekat Crne Gore, Albanije i Kosova koji je 2013. dobio prvu nagradu na globalnom samitu Svjetskog savjeta za turizam i putovanja u Abu Dabiju. Projekat omogućava turistima da iskuse najljepše planinarske rute Prokletija koje povezuju područja ove tri države. To je, svakako, značajno doprinijelo promociji ovog regiona, pa vjerovatno otuda i turisti iz svih krajeva svijeta”, dodaje Jadadić.

Slična je, kaže, situacija i sa ribolovom, odnosno mušičarenjem, jer su Lim i Ljuča već postali pravi mali “ribolovni raj” i atraktivna svjetska destinacija za flajfišing, pa ih posjećuju ribolovci sa različitih meridijana.

Prema izvještaju opštinskog turističkog inspektora, na teritoriji opština Plav i Gusinje tokom 2014. ostvareno je 4.105 registrovanih noćenja. Jadadić kaže da pretpostavljaju da taj broj nije realan i da je najmanje za još pola veći.

“Ta noćenja su ostvarena u hotelskim i drugim objektima koji imaju prijavljen smještaj, a imaju 388 ležaja. U privatnom smještaju nema registrovanih smještajnih jedinica, iako postoje izdavaoci. Vjerovatno ni registrovani izdavaoci smještaja ne prijavlju uvijek pravo stanje”, ističe on.

Većina stranaca koji planinare, kaže Jadadić, obiđu cijelu ili dio staze Vrhovi Balkana, a onda se zadržavaju u Plavu ili Gusinju i obilaze druge lokalitete, posebno Bogićevicu, Tromeđu i Hridsko jezero, Grebaje, Karanfile i Ropojanu.

On dodaje da će aktivnosti TO Plav tokom ove godine biti usmjerene u tri pravca – razvoj novih i unaprjeđenje postojećih programa u oblasti aktivnog turizma, zaštita životne sredine i izrada promotivnih materijala.

“Kada je u pitanju aktivni turizam najviše pažnje ćemo posvetiti planinarenju, sportskom ribolovu i biciklizmu, ali i stvaranju nove turističke ponude i proizvoda u ovim oblastima. Naravno, treba voditi računa i ostalim vidovima turizma, posebno kulturnom turizmu, kojem bi trebala da se posveti posebna pažnja. Brojne kule u Plavu i Gusinju su vrijedno kulturno blago koje nije valorizovano, a predstavljaju veliki turistički potencijal koji trebamo da iskoristimo. Još nijesmo na pravi način predstavili ni Kulu Redžepagića, koja je gradski etno muzej. Svi je spominjemo i pričamo o njoj, ali je nijesmo prikazali na način na koji to zaslužuje. Tu su i interesantni vjerski (džamije i crkve) i drugi kulturno-istorijski objekti koji mogu biti veoma zanimljivi turistima”, ističe Jadadić.

Mnogo je još toga što Plav i Gusnje mogu da ponude turistima. Jadadić kaže da planinarenje na Visitor, Visitorsko jezero, Hridski krš i Hridsko jezero, koji su rezervat NP, ne bi smjeli da propuste oni koji prvi put dolaze u Plav.

“Ali-pašini izvori u Gusinju, vodopad Grlja i izvorište Oko Skakavice u Vusanju nezaobilazna su mjesta svih posjetilaca Prokletija. Neki od njih put nastavljaju prema dolini Ropojana i Zmijskom jezeru, a neki se opredijele za dolinu Grebaje. U Grebajama svojevrsnu atrakciju predstavlja kamena stijena, čudo prirode – Mačji poljubac (Šuplja vrata). Popadija i Valušnica, rezervat NP, su predjeli za cjelodnevno i nezaboravno planinarenje duž granice Crne Gore i Albanije. Brojni su interesantni planinarski vrhovi, a među njima su najizazovniji najvisočiji vrhovi Prokletija (Maja jezerce, koji se nalazi u Albaniji) i najvisočiji vrhovi Crne Gore (Dobra i Zla Kolata i Maja Rosit). Na ovim vrhovima Crna Gora u pravom smislu ‘ljubi nebo’”, kaže Jadadić.

On dodaje da posebnu pažnju treba posvetiti valorizaciji područja Mokre, Čakora i Velike, Hota i Jasenice, koji predstavljaju velike turističke potencijale, a malo ili nimalo im se do sada nije poklanjala pažnja.

“Prokletije su u pravom smislu još neistraženo područje i to je ono što iz godine u godinu privlači sve veći broj turista. Za sada treba samo da im na najbolji način predstavimo to što imamo. I to će, za početak, biti dovoljno. Istovremeno, moramo da čuvamo to što imamo, jer turisti zbog ovakve jedinstvene prirode i dolaze”, ističe Jadadić.

Malo koja opština se može pohvaliti i brojem manifestacija kao Gusinje i Plav. Sezona na Prokletijama počinje drugog vikenda marta, kada se održava Zimski planinarski pohod na najveći vrh Prokletija, Maja Jezerce. To je jedan od tri planinarska pohoda projekta “Prokletije bez granica”, u okviru kojeg se održavaju i planinarski pohodi na Tromeđu – Kosovo i Kolate Crna Gora.

U maju se organizuju manifestacije “Gusinjska omaha” i “Dani behara”, koje promovišu običaje, kulturu i tradiciju ovog kraja, te planinarski pohod na Karaulu – “Zijova staza”. Jun je rezervisan za međunarodnu Limsku regatu, a tokom tog mjeseca i jula u eko-planinarskom naselju Hrid u Babinom Polju se održava Međunarodna studentska likovna kolonija. Ljetnji mjeseci poznati su i po manifestaciji “Dani borovnice” i aktivnostima koje se u Gusinju organizuju u okviru Kulturnog ljeta.

Krajem jula se organizuje i pohod na vrhove Volušnice – “Hamdova staza”. Slijedi manifestacija “Bostanijada”, na obali rijeke Ljuče, na imanju Dževata Šarkinovića.

Kraj ljeta i početak jeseni rezervisani su za tradicionalnu Plavsku likovnu koloniju i Plavske književne susrete.

Plav je oduvijek nadaleko bio prepoznatljiv po Plavskom jezeru. No, tom neprocjenjivom blagu Crne Gore se, nažalost, ne poklanja dovoljno pažnje.

Površna i dubina jezera se iz godine u godinu smanjuju i procjenjuje se da će za 30 do 40 godina ono u potpunosti nestati.

“Iako se može reći da je smanjenje jezera u velikoj mjeri prirodni proces, tome znatno doprinose i pojedine ljudske aktivnosti koje ga ubrzavaju. Zato je potrebno da se što prije uradi studija koja će pokazati koje intervencije i aktivnosti treba sprovesti, a koje spriječiti i strogo zabraniti da bi se ono sačuvalo od nestanka. Da je situacija više nego alarmantna najbolje potvrđuje činjenica da su djelovi jezera koji su nekada bili kupališta sada obrasli trskom, ševarom i travom. Ti djelovi se polako pretvaraju u livade, a na pojedinim mjestima, kao što je slučaj s obalom u blizini splava, trava je prema središtu jezera zahvatila pojas širok oko 50 metara, a negdje i više. I u ovakvoj situaciji Plavsko jezero, a posebno dio gdje se nalazi splav, i dalje je najposjećenije izletište građana, ali i svih posjetilaca koji dolaze u Plav i na Prokletije”, kaže Jadadić.

Za bolju promociju turizma potrebno je, navodi on, odrediti jedan broj planinarskih vrhova i staza za koje bi trebalo organizovati planinarske pohode.

“Treba odrediti datume njihovog održavanja, osmisliti i pripremiti organizaciju i napraviti kalendar planinarenja tokom cijele godine. Prethodno je potrebno da se odrede maršrute staza, urede i markiraju i postave planinarske kutije sa pečatom i upisnom knjigom. Takođe, treba da se uradi i promotivni katalog svih planinarskih tura”, rekao je Jadadić.

On ističe da je za dalji razvoj sportskog ribolova potrebno organizovati takmičenja u sportskom ribolovu na početku ili na kraju ribolovne sezone.

“Cilj je da takva takmičenja postanu tradicionalna i da se, osim klubova iz Crne Gore, priključe i ribolovni klubovi regiona. I za to treba uraditi promotivne materijale i kampanju”, dodaje Jadadić.

Zahvaljujući realizovanim projektima Regionalne razvojne agencije Bjelasica, Komovi i Prokletije za razvoj bicikizma, imaju urađen promotivni materijal i utvrđene biciklističke staze koje samo treba održavati i popraviti markacije. Preostaje da se isplaniraju i organizuju biciklističke trke, kao novitet.

“Smatramo da za realizaciju svih nabrojanih akcija nije potreban veliki novac, a da se može postići ogroma efekat i podsticaj za dalji razvoj i unaprjeđenje turizma. Treba samo sve dobro isplanirati i racionalno i namjenski iskoristiti novac. U realizaciji svih ovih aktivnosti, posebno kada je u pitanju novac, najveću podršku očekujemo od Ministarstva održivog razvoja i turizma, Opštine Plav, ali i od drugih ministarstava, domaćih i stranih donatora, na čije konkurse za projekte apliciramo. Takođe, vjerujemo da podrška za ove projekte neće izostati ni od naše dijaspore, lokalnih privrednika i drugih uspješnih pojedinaca i organizacija na lokalnom nivou i šire. Samo im treba ponuditi konkretne ideje, koje realno mogu da se sprovedu, i od kojih će imati koristi i lokalno stanovništvo i turisti. Znanje i iskustvo pojedinaca u oblasti turizma, koje su stekli u inostranstvu, biće nam, sigurno, od velike pomoći u daljem planiranju i radu”, ističe Jadadić.

NA SAJMOVE BEZ PROMOTIVNOG MATERIJALA

Jedan od problema s kojim se TO suočava od osnivanja je i nedostatak štampanog promotivnog materijala.

“To je poseban problem, jer kada turisti dolaze u Plav žele da se informišu o turističkim lokalitetima, a takvih informativnih materijala nema. Takođe, nedostatak promotivnih materijala predstavlja problem i tokom nastupa na turističkim sajmovima i manifestacijama, jer skoro ništa nemamo da pokažemo. Jedini promotivni materijali su oni koji se dobiju u okviru projekata drugih organizacija, klubova i slično”, naglašava Jadadić.

Zato smatra da bi tokom ove godine trebalo da se uradi bar nekoliko brošura – flajera, na kojima će biti predstavljene prirodne ljepote Plava i Gusinja, kao i kulturno-istorijske, tradicionalne i druge vrijednosti.

ZIMSKI TURIZAM ČEKA BOLJE DANE

Plavu i Gusinju nedostaju i projekti i programi za razvoj zimskog turizma. Jadadić kaže da tokom ove godine treba osmisliti plan za realizaciju aktivnosti koje realno mogu da se ostvare.

“Kada je u pitanju zimski turizam, jedino su ski lift i Paljevi na Kofiljači mjesto gdje veliki broj građana tokom zime svakodnevno boravi i skija. U saradnji sa Ministarstvom turizma realizujemo projekat na uspostavljanju staze za hodanje na krpljama, koja će biti na planini Kofiljača, oko skijališta Paljevi. Početak i kraj kružne staze u obliku osmice biće vikendica ‘Zuvdijin konak’, koja se nalazi u blizini skijališta. Potencijali Bogićevice za skijanje nijesu još iskorišteni, a predjeli su idealni i za turno skijanje i vožnju snoubordom. Izgradnja žičare na ovim predjelima za sada ostaje samo san”, dodaje Jadadić.

Naredne zimske sezone će pokušati da kroz projekte nabave montažno klizalište koje bi moglo da se postavi u centru grada i da na lokalitetu Pasji vrh organizuju vožnje na skejtbordovima i turno skijanje, pošto za to postoji veliko interesovanje.