U Srpskoj crkvi godinama se ponašaju kao da za njih ne važe ovozemljski zakoni. Njeni sveštenici ne priznaju državu Crnu Goru, crnogorsku naciju, niti Crnogorsku pravoslavnu crkvu, ne poštuju njene zakone, hoće da diktiraju kakve zakone može da donosi suverena država Crna Gora… Ukratko, SPC u Crnoj Gori je već tri decenije država u državi. I sada traže, ni manje ni više, nego da se povuče Zakon o slobodi vjeroispovijesti, kako bi SPC sačuvala svoj privilegovani položaj

Amfilohijev guslarski nastup u čast četničkog vođe i ratnog zločinca Draže Mihajlovića (Foto: You Tube)

Zakon o slobodi vjeroispovijesti, koji je crnogorski parlament usvojio krajem prošle gdine, izazvao je neviđenu lavinu napada na Crnu Goru. Pokrenula je Srpska pravoslavna crkva uz jaku logistiku zvaničnika Srbije i njenih medija, dijela crnogorskih opozicionih stranaka i iz nekoliko gradova Republike Srpske. I to traje danima u vidu litija i molebana, koje predvodi ratnohuškački mitrpolit Srpske crkve Amfilohije, poznat u Crnoj Gori kao političar u mantiji.

Radi se o protestima koji imaju čisto politički karakter.

U pravoslavlju postoji kanon ustanovljen na Vaseljenskom crkvenom saboru prije više od 1.500 godina, po kojem svaka država treba da ima svoju nezavisnu crkvu. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori nije postojala prije kraja 1918. Ne postoji nijedan zvanični dokument prije 1919. u kojem je crkva na Cetinju imenovana kao srpska niti postoji pečat na kojem stoji da je crkva na Cetinju – srpska.

Kada bi srpski patrijarh Irinej i mitropolit Amfilohije ove nepobitne istorijske činjenice javno priznali, jer su im sigurno poznate, ne bi noćima po Crnoj Gori i Srbiji protestovali brojni građani protiv tog zakona. A da su ti i ostali njihovi zavedeni sljedbenici bar letimično pročitali pomenuti zakon, onda Crnoj Gori i Crnogorcima ne bi, ne samo iz Beograda nego i sa raznih drugih adresa, stizale neviđene prijetnje, uvrede i laži – iz Trebinja, sa Pala, iz Kruševca, Niša…niti bi huligani palili crnogorsku zastavu.

 Protestuje se i dalje u mnogim gradovima. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić tvrdi da je u Crnoj Gori na djelu asimilacija Srba, da Srbi žive pod neviđenim pritiskom, da nema Srbina ni na jednom važnijem mjestu u crnogorskoj vlasti… A kolika je to istina samo nekoliko činjenica. U posljednja dva popisa broj građana Crne Gore koji su se izjasnili kao Srbi porastao je sa devet na više od 28 odsto. Koalicije srpskih stranaka imaju vlast u Herceg Novom, Budvi, Beranama, Plužinama, a donedavno i u Kotoru. Tamo su predsjednici opština Srbi.

Mitropolit Amfilohije priziva građanski rat. SPC poziva vjernike da životima brane hramove. Lideri crnogorske opozicione stranke Demokratski front u ulozi svetih ratnika SPC bezobzirno guraju građane u sukobe sa državom.

“Sigurni smo da će država zaštititi svoje institucije i svoje građane od ove nacionalističko-klerikalne grupacije i od svakoga ko pokuša da brani crkvu tako što pokušava da ruši državu. Sačuvaće Crna Gora i državu, i građanski mir, i sve svetinje sama, kao i uvijek u svojoj istoriji”, saopšteno je iz Demokratske partije soocijalista.

Iz državnog u vlasništvo Srpske pravoslavne crkve prevedeno je preko šest stotina crkava i manastira. Čuveni Manastir Ostrog do 2000. godine bio je upisan kao državno vlasništvo, opština Danilovgrad, a od te godine je vlasništvo Srpske crkve

U Srpskoj crkvi godinama se ponašaju kao da za njih ne važe ovozemljski zakoni. Njeni sveštenici ne priznaju državu Crnu Goru, crnogorsku naciju, niti Crnogorsku pravoslavnu crkvu, ne poštuju njene zakone, hoće da diktiraju kakve zakone može da donosi suverena država Crna Gora… Ukratko, SPC u Crnoj Gori je već tri decenije država u državi. I sada traže, ni manje ni više, nego da se povuče Zakon o slobodi vjeroispovijesti, kako bi SPC sačuvala svoj privilegovani položaj.

Njime je, pored ostalog, propisano da svi vjerski objekti koji su bili imovina države Crne Gore prije 1918. godine i koji kasnije nisu na odgovarajući pravni način prešli u svojinu neke vjerske zajednice, budu državna imovina. Međutim, ukoliko bilo koja vjerska zajednica raspolaže dokazima da je na osnovu nekad ili danas važećih propisa postala vlasnik nekog vjerskog objeta ili crkvene imovine država će to priznati.

Protiv tog zakona je od vjerskih zajednica jedino Srpska crkva.

Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović, koji je i potpisao taj zakon, više puta je kategorički izjavio da Zakon neće biti povučen. Valjda će održati riječ.

U protestima učestvuju hiljade onih koji nisu vjernici niti državljani Crne Gore. Vjerovatno njih 99 odsto nisu ni pročitali Zakon, ali to im ne smeta da tvrde da se njime oduzimaju crkve, manastiri i ostala imovina Srpskoj crkvi, da je SPC više od osam vjekova prisutna u Crnoj Gori, da je ona stvorila državu Crnu Goru… Previđajući, svakako namjerno, da je ta crkva okupirala i nezakonito prisvojila više od šest stotina sakralnih objekata po Crnoj Gori, da nije nikad propisno registrovana, da je devastirala mnoge crkve i manastire, čak i one koji su pod zaštitom države kao kulturno-istorijski spomenici.

Za svoje neistine ne nude nijedan relevantan dokaz, jer i ne mogu. S tim u vezi pomenimo samo jednu nepobitnu istorijsku činjencu. Vjerska organizacija pod nazivom Srpska pravoslavna crkva stvorena je tek dekretom kralja Aleksandra Karađorđevića, 17. juna 1920. godine, ali ni tada kao pravoslavna crkva Srbije, već kao vjerska zajednica jugoslovenskih pravoslavaca.

Crnogorski predsjednik Milo Đukanović izjavio je nedavno da se zloupotrebama vjerskih osjećaja građana protestima želi srušiti Crna Gora i pozvao građane da “ne budu dio tog ludačkog pokreta”.

Đukanović je kazao da je Zakon pokušaj da se “državi vrati ono što joj pripada, što je od nje nezakonito otuđeno. I tu se sada upotrebljavaju laži i manipulacije, da se otima od crkve”.

Zakon je, to je potvrdila i Venecijanska komisija, usklađen sa Ustavom Crne Gore i savremenim evropskim zakonima koji regulišu ljudska prava i slobode i onima koji ga bespoštedno kritikuju samo je novi povod za, kako rekoše crnogorski politički analitičari, “završni napad” na Crnu Goru.

Crna Gora se danas suočava sa, možda nije pretjerano reći, dramatičnim izazovima.

Anticrnogorska histerija u Srbiji dostiže politički i medijski vrhunac.

Ministar spoljnih poslova Ivica Dačić pozvao je Crnogorce koji žive u Srbiji da se izjasne o Zakonu, jer, “onaj ko je sve što ima stekao u Srbiji ima obavezu da ne ćuti bar po ovom pitanju, a da je pitanje da li oni koji podržavaju crnogorski režim i dalje treba da imaju srpsko državljanstvo”. Ministar zdravlja Zlatibor Lončar oglasio se tvrdnjom da „na mnogo vodećih mesta imamo Crnogorce koji nisu srpski naučili“.

Beogradske Večernje novosti za najplemenitiji kolektivni podvig godine proglasile su “verujući narod Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, koji se pobunio protiv Zakona o slobodi veroiposvesti u Crnoj Gori”. Ništa iznenađujuće od tog višedecenijskog tabloida, koji je postao revnosni bilten mitrpolita Srpske crkve Amiflohija, predvodnika protesta u Crnoj Gori. Večernje novosti su dodjelom ovog priznanja dokazale da su aktivni učesnik neviđene anticrnogorske kampanje, da su protiv suverene Crne Gore i da podržavaju proteste čiji učesnici hoće da realizuju davno propali velikosrpski projekat. S tim vezi zanimljivo je da su od 9. decembra prošle do 21. januara ove godine, o Zakonu o slobodi vjeroispovijesti objavljena 10.403 priloga, od čega u medijima u Srbiji čak 7.178 ili dva i po puta više nego u Crnoj Gori. Srpski mediji su u tom periodu imali čak 76 odsto priloga negativno konotiranih prema Zakonu, Crnoj Gori, najvišim zvaničnicima, institucijama… Jedan od rijetkih beoradskih medija, koji profesionalno prati ove događaje, je Danas.

Zato ukoliko popusti crkvenim i ostalim njima sličnim dušebrižnicima propustiće posljednju šansu da zaokruži svoju državnost i identitet i za sva vremena se spasi da je Srbija opet ne okupira pokušavajući da realizuje svoj velikosrpski projekat.

„U najkraćem, pod izgovorom da su ugrožena vjerska i imovinska prava Srpske pravoslavne crkve, suštinski je riječ o velikosrpskoj pobuni protiv državotvorne, građanske, multietničke, antifašističke i evroatlantske Crne Gore. Pritom, ujedinjena crkveno-opoziciona akcija, zdušno pomognuta sa strane, logično je usmjerena protiv kolebljive i pasivne vlasti koja se napokon usudila da pita – čija je crnogorska imovina ? Ovim Zakonom je višedecenijski vanpravni i eksteritorijalni status srpskih episkopija konačno doveden u pitanje. Zato je bilo realno očekivati da se protiv takve odluke organizuju masovni protesti. U pozadini je očigledna namjera da se Crna Gora destabilizuje i otvori prostor za reanimaciju politike koja je prije trideset godina već jednom razorila crnogorsko društvo. Od takve anticrnogorske i anticivilizacijske politike Crna Gora se još uvijek nije oporavila, pa samim tim bi teško preživjela novu marionetsku i velikosrpsku upravu”, kazao je prije nekoliko dana Rade Bojović,Ex-koordinator Pokreta za Nezavisnu evropsku Crnu Goru.

Ovome se, ko poznaje istorijske činjenice i hoće objektivno da analizira aktuelna dešavanja u Crnoj Gori, ne može ništa ni oduzeti ni dodati. Osim reći da su organizatori protesta na sve spremni i da se njihove tzv. litije i molebani mogu izroditi i u građanski rat. Ipak, oni treba da imaju na umu i to da je Crna Gora članica NATO-a.  

                         SPC okupirala stotine crkava i manastira

Kada je svojevremeno princ Nikola Petrović posjetio Cetinjski manastir doživio je veliku neprijatnost. Unuk kralja Nikole bio je bukvalno izbačen, a na njegove pratilje je čak i nasrtano od strane srpskog popa

Iz državnog u vlasništvo Srpske pravoslavne crkve prevedeno je preko šest stotina crkava i manastira. Čuveni Manastir Ostrog do 2000. godine bio je upisan kao državno vlasništvo, opština Danilovgrad, a od te godine je vlasništvo Srpske crkve. Tada je upisano da prihod cijelog Manastira iznosi svega 1976,40 dinara godišnje.

Stevo Vučinić, predstavnik Odbora za promociju interesa Crnogorske pravoslavna crkve, tvrdi da samo iz manastira Ostrog SPC danas obezbjeđuje prihod od 50 miliona eura godišnje. Prema njegovim riječima samo zemljište i pripisano toj crkvi vrijedi više stotina miliona eura.

Ostrog je 1961. godine proglašen nepokretnim spomenikom kulture. Međutim, Crnogorcima je onemogućeno da raspolažu Ostrogom kao svojom kulturnom baštinom.

Devedesetih godina u vlasništvo Srpske pravoslavne crkve upisani su manastiri, crkve i ostala zdanja površine od oko milion i 200 hiljada metara kvadratnih. Njima gazduje mitropolit Amfilohije, prepravlja ih i dograđuje, čak i one koji spadaju u spomenike kulture. U izvještaju Ministarstva kulture od prije pet godina navodi se da je SPC prepravila i dogradila oko 200 sakralnih objekata bez odobrenja države.

Između 1996. i 2006. godine, na Beogradsku patrijaršiju upisano je 12 kvadratnih kilometara crkvenoga zemljišta i većina od 600 crkava i 60 manastira. Samo zemljište na primorju vrijedi oko milijarde eura. Na tom zemljištu Srpska crkva gradi hotele i apartmane, a na 30 hektara crkvenog zemljišta u Buljarici planira da gradi kompleks hotela, vrijedan više stotina miliona eura.

Predstavnici Srpske crkve pokušali su prije nekoliko godina da od Međunarodnog suda u Strazburu dobiju odluku kojom bi na SPC upisali još 24 kvadratna kilometra šuma, livada i pašnjaka na sjeveru Crne Gore. Zahvaljujući tadašnjem zastupniku Crne Gore pred tim sudom, a sadašnjem ministru pravde Zoranu Pažinu, nisu uspjeli.

U Knjaževini Crnoj Gori, u vrijeme vladavine knjaza Nikole I Petrovića Njegoša, postojala je državna svojina nad manastirima i manastirskim imanjima, koji su sa stanovišta civilne suverene vlasti, bili u sastavu crnogorske države, dok je Crnogorska crkva njima upravljala, odnosno, bila je njihov držalac.

To piše i u službenom glasilu Knjaževine Crne Gore listu “Crnogorac”.

Prema pisanju lista ”Crnogorac”, od 7. avgusta 1871, u tekstu “Crnogorski manastiri” navodi se i ovo: “U sadanjim granicama Kneževine Crne Gore ima na broju 11 manastira i to: Cetinjski, Dobrska ćelija, Brčele, Ostrog, Ždrebanik, Piperska ćelija, Duga, Morača, Bijela, Pod-malinsko i Župski manastir. Od ovijeh najglavniji i najvažniji po dohodcima jesu: Ostroški, Cetinjski i Morački; a manje važni i po veoma neznatnim prihodima broje se: Dobrska ćelija, Brčele, Duga i Pod-malinsko”.

                             Glasovi razuma iz Srbije

Čedomir Jovanović, predsjednik Liberalno demokratske partije iz Beograda: . “Zakon o slobodi vjeroispovijesti je pitanje crnogorskih institucija i države. Crna Gora je suverena država i niko nema pravo da je svjesno destabilizuje. To što radi crkva u Crnoj Gori sramota je za nju kao vjersku zajednicu. Umjesto pomirenja, suživota, crkva danas huška dok poziva na vjeru”.

Biljana Srbljanović, dramska spisateliica iz Beograda: “Neupućena, kakva jesam, uzela sam da se uputim: pročitala sam zakon i vidim da strah da će neko SPC-u da otme Ostrog ili bilo koji drugi manastir istorijskog značaja – nema nikakvog utemeljenja, to ne samo da u zakonu ne piše već je napisano upravo suprotno: vekovna svetilišta pravoslavnih Srba ostaju to što jesu i tu nema ni mehanizma ni namere da se stvar promeni”.

Nenad Čanak, predsjednik Lige socijaldemokrata Vojvodine: “Dobrosusjedski odnosi ne mogu se graditi podrškom Andriji Mandiću i ostalim ekstremistima i nasilnicima. Oni nisu i ne mogu biti istinski predstavnici Srba u Crnoj Gori, oni su samo političko krilo Amfilohija Radovića u ostvarivanju njegovog stvarnog nauma zatiranja crnogorskog nacionalnog i kulturnog identiteta i nestanka države Crne Gore”.

Veseljko Koprivica