U Sloveniji žive mladi talentovani ljudi iz Crne Gotre koji nakon školovanja u toj sredini već daju doprinos sredini i struci u kojoj rade. Bilo da je riječ o nauci, umjetnosti ili privredi. I ne zaboravljaju zemlju porijekla. Uvijek su spremni da pruže najbolje i Sloveniji i Crnoj Gori.

Jedna od njih je naučnica. Genetičarka je na Kliničkom institutu za genomsku medicinu, Univerzitetskog kliničkog centra u Ljubljani.

Možda joj je baš imenom suđena Slovenija. Tamo radi, ima porodicu, ali njen dom je u Crnoj Gori, kojoj se uvijek vraća.

Ona je doc. dr Alenka Hodžić.

“Slovenija je u centru svih dešavanja. Tu radimo dijagnostiku rijetkih bolesti uz pomoć najsavremenijih metoda i tehnologija. Da vam približim – mi u stvari svakodnevno čitamo ljudski genom. Ako zamislite da pred sobom imate najvažniju knjigu – knjigu života, knjigu čovjeka, zamislite da je ta knjiga napisana od tri milijarde slova. Mi svakodnevno na našem poslu tražimo jednu štamparsku grešku, odnosno promjenu u jednom slovu koja je, u stvari, uzrok za određenu bolest. Ljepota tog posla je da, za razliku od ostalih medicinskih analiza, mi teško možemo da predvidimo kakav će da bude rezultat naše. Rezultati su jako različiti, a samim tim su različiti odgovori na naša pitanja. U našem poslu se često dešava da uputne dijagnoze nemamo, što je, sa druge strane, očekivano, i da možete očekivati da se jedan ljekar u svojoj karijeri prije sreo sa tom bolešću i možda se nikada nakon te dijagnoze neće ni sresti. Tako da svaki dan dolazimo na posao koji je rutinski, a nijedan dan nije isti. Taj put postavljanja dijagnoze nas jako često dovede do otkrivanja novih gena. Sa kolegama sam imala priliku više puta da otkrijemo nove gene, konkretno primjer gdje sam učestvovala je bio novi gen za Parkinsonovu bolest, i do tog otkrića smo došli istovremeno sa kolegama sa Sorbone, sa kojima prije toga nismo imali nikakvog kontakta“, priča Alenka Hodžić za emisiju „Portret“ RTCG.

Od tog trenutka, pojašnjava, taj gen je stavljen na dijagnostičku mapu i dio je redovne pretrage svih pacijenata sa Parkinsonom.

Bez pravilne genetske dijagnoze, kaže, ne može se omogućiti odgovarajuće liječenje.

„Ono što nas je genetika naučila je da nismo različiti, već da smo svi isti. Ljudski genom je ljudski genom. Jedina različitost koju ta genetika podržava je miješanje, jer pokazalo se više puta do sada da smo mnogo zdraviji ukoliko dođe do miješanja populacija, jer su najveće bolesti, u stvari, ‘rezervisane’ za najzatvorenije populacije, pa makar one dolazile i poticale od najčuvenije kraljevske porodice. Dijagnozu ne postavljamo zbog bolesti, već zbog zdravlja. I to jeste moj cilj u nauci – preventivna medicina koja je dostupna svima, a ne samo pojednincu”, dodaje ona.

Pored rada na postdiplomskom studiju, Alenka Hodžić je i mentorka. Rad jednog od njenih studenata je dobio najveću državnu nagradu.

„Smatram da je moja obaveza, a vjerujem i sličnih meni, da znanje i iskustvo stečeno u razvijenijim sredinama prenesem u Crnu Goru. Smatram da se to naša dužnost i obaveza, i zato sam veoma ponosna na uspostavljenu saradnju sa Kliničkim centrom Crne Gore, najviše sa Centrom za genetiku i imunologiju, sa kojima trenutno imamo puno zajedničkih naučno istraživačkih projekata”.

Alenka je rođena u Podgorici, od majke, kako kaže, s mora, i oca koji je rođen među planinama u Gusinju.

U Podgorici je provela djetinjstvo i ranu mladost, studirala, a želja za usavršavanjem dovela ju je u Sloveniju. Tu je upisala postdiplomske studije biomedicine – genetiku, i zbog pruženih mogućnosti da i dalje nastavi rad na tom području je ostala u Ljubljani. I suprug joj je došao iz Ulcinja.

“Za Crnu Goru sam vezana, a inače za nas Crnogorce važi da gdje god da pođemo nosimo Crnu Goru sa sobom. U Sloveniji sam dobila ćerku Maliku, sin je na putu, i možemo reći da imamo veoma lijep i ostvaren život, da su nas Slovenci veoma lijepo prihvatili”, kaže Alenka, inače ćerka crnogorskog pisca, pjesnika, člana Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, Zuvdije Hodžića.

U Crnu Goru, kaže, dolazi više puta godišnje. U Crnoj Gori su joj roditelji, braća, rođaci, prijatelji…

I nakon rođenja novog člana, Alenka će sa porodicom doći u Crnu Goru.

BIOGRAFIJA ALENKE HODŽIĆ

Alenka Hodžić je rođena 1982. godine u Podgorici, gdje je završila osnovnu školu, gimnaziju i fakultet. Diplomirala je na Prirodno-matematičkom fakultetu, smjer biologija, u Podgorici. 2009 godine je upisala interdisciplinarne postdiplomski studij biomedicine, smjer genetika, na Univerzitetu u Ljubljani. Njen glavni fokus bio je otkrivanje genomskih biomarkera kod muške neplodnosti. Doktorska disertacija je prepoznata kao inovativna i važna za rješavanje aktuelnih društvenih izazova, zbog čega je dobila stipendiju „Inovativna šema za sufinansiranje doktorskog studija za podsticanje saradnje sa privredom i rješavanje aktuelnih društvenih izazova – generacija 2010 Univerzitet u Ljubljani“. Rezultati dokorske disertacije su objavljeni u eminentnim časopisima (PlosOne, Andrology, Frontiers in Molecular Biosciences).

Radno iskustvo je sticala radeći u zdravstveno-istraživačkoj ustanovi – Kliničkom institutu za genomsku medicinu Univerzitetskog kliničkog centra u Ljubljani, gdje je od 2009. radila kao mladi istraživač, a od 2013. bila zaposlena kao stručna saradnica za razvoj i istraživanja. Na Kliničkom institutu za genomsku medicinu je 2017. godine promijenila radno mjesto i od tada radi kao analitičarka u laboratorijskoj medicini, u okviru Centra za Mendelsku genomiku (genomski dijagnostički laboratorij na KIMG, UKC Ljubljana). Pored toga je od 2017. godine odgovorna osoba za organizaciju i izvođenje testiranja neinvazivne prenatalne dijagnostike (NIPT). Godine 2019. je stekla zvanje docenta na Fakultetu zdravstvenih nauka Univerziteta u Novom Mestu, na kojem vodi predmet “Genetsko testiranje”, magistarskog studijskog programa Genomsko informiranje.

Pored genetike muške neplodnosti, istraživala je i nasledne faktore za ponavljajuće spontane pobačaje, trizomije, kompleksne bolesti, uključujući multipla sklerozu, epilepsiju i druge kompleksno naslijeđene bolesti. Od 2013. godine bila je član tima koji je u Sloveniji među prvima uveo novu generaciju genetske dijagnostike naslednih bolesti, koja se zasniva na pristupima sekvencioniranja nove generacije. Uvođenjem nove tehnologije transformisali su dostupnost genetskog testiranja u Sloveniji i omogućili pristup adekvatnoj dijagnostici i pacijentima sa najređim genetskim bolestima. Time su značajno smanjili potrebu za skupom prekograničnom dijagnostikom. Pored poboljšanja dostupnosti genetske dijagnostike pacijentima sa rijetkim bolestima, istovremeno su i značajno pojeftinili dijagnostički postupak. Pritom je imala ulogu u postavljanju tehničkih uslova za uvođenje ove dijagnostike, osnivanju laboratorijskih vještina, u interpretaciji kompleksnih i zahtjevnih rezultata, kao i u prenosu postavljene metode u rutinsku genetsku dijagnostiku na Kliničkom institutu za genomsku medicinu. Nova metoda je tako rutinski uvedena u slovenski zdravstveni sistem i već primjećujemo njene pozitivne efekte, prije svega u smislu znatno veće dijagnostičke uspješnosti genetskog testiranja. Sa metodološkim skokom omogućili su i novu prekretnicu u istraživanju čestih (kompleksnih) bolesti, koje predstavljaju najveći zdravstveni teret savremenog društva. Trenutno djeluju kao regionalni centar i rade dijagnostiku za više susjednih država.

Naučni i nastavni rad na visokoškolskim i istraživačkim institucijama u zemlji i inostranstvu

Članica je istraživačke grupe Kliničkog instituta za genomsku medicinu/Ginekološka klinika, UKC Ljubljana (KIMG/GK).

Vodila je projekat pod nazivom „Utvrđivanje uzroka muške neplodnosti metodom molekularne kariotipizacije (aCGH)“ (razvojno-istraživački tercijarni projekat 2017).

Aktivno učešće:

Program „Ginekologija i reprodukcija: Genomika i matične ćelije“. Cilj programa je da doprinese novim saznanjima u oblasti genomske medicine u reprodukciji i ginekologiji i primjeni matičnih ćelija u ovoj oblasti.

Projekat „Identifikacija novih genetskih faktora i mehanizama za neurodegenerativne bolesti pristupima sekvenciranja nove generacije“. Cilj programa je identifikacija novih metoda za dijagnostiku neurodegenerativnih bolesti, kao i novih genetskih uzroka i mehanizama.

Naučno-istraživački bilateralni projekat sa Republikom Makedonijom pod nazivom „Utvrđivanje uzroka idiopatske muške neplodnosti metodom sekvenciranja nove generacije“. Cilj saradnje je da se utvrde novi genetski uzroci koji bi mogli biti povezani sa teškim oblicima muške neplodnosti.

Naučno-istraživački bilateralni projekat sa Crnom Gorom pod nazivom „Genetička epidemiologija kongenitalnih anomalija u Sloveniji i Crnoj Gori“. Cilj saradnje je da se utvrdi etiologija kongenitalnih anomalija i razviju zajedničke strategije za monitoring, prevenciju i tretman KA.

U vezi sa istraživačkim radom, učestvovala je na brojnim stručnim sastancima i sa originalnim naučnim radovima učestvovala na domaćim i međunarodnim naučnim konferencijama.

Evaluator Ministarstva za nauku Crne Gore, na konkursu za sufinansiranje za naučno-tehnološku saradnju između Republike Slovenije i Crne Gore u periodu 2018-2020.

Evaluator Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta Crne Gore za stipendije za doktorska istraživanja, odobrenih po Konkursu za dodjelu stipendija za doktorska istraživanja iz 2018. godine

Recenzentkinja u međunarodnim časopisima Journal of Assisted Reproduction and Genetics, Gene and Balkan Journal of Medical Genetics.

Autorica i koautorica brojnih članaka objavljenih u priznatim naučnim časopisima. Takođe je i koautorica priloga u udžbeniku Andrologija za specijalizante ginekologije i akušerstva.

Poglavlja u knjigama

Peterlin B., Hodžić A. Cito- i molekularno-genetička ispitivanja kod muškaraca sa smanjenom plodnošću. U: ZORN, Branko. Andrologija: muška neplodnost i kontracepcija, hipogonadizam, poremećaji seksualnosti i starenja kod muškaraca. Ljubljana: Medicinski fakultet. 2014, str. 204-210.

Članstvo u stručnim udruženjima

Slovenačko udruženje za medicinsku genetiku (ZMG-SZD)

Evropsko udruženje za humanu genetiku (ESHG)

Pedagoški rad

Menotorica i komentorica je na više radova poslijediplomskih studija (master i doktorskih). Jedan od master radova je nagrađen Univerzitetskom Prešernovom nagradom u oblasti biomedicine za 2017. godinu, Univerzitet u Ljubljani. Na Kliničkom institutu za genomsku medicinu radi i kao mentorica gostujućim studentima i istraživačima.

Predavačica na Fakultetu zdravstvenih nauka Univerziteta u Novom Mestu (postdiplomski studij).

Foto: Screenshot/RTCG