Kada je Anelu Čindrak majka povela u Nižu muzičku školu u Bijelom Polju da je upiše, tada osmogodišnja djevojčica nije bila nimalo oduševljena tom idejom.

Godinama kasnije, ova mlada djevojka zahvalna je majki na upornosti, jer je muzika nešto bez čega ne bi mogla da živi. Police u njenoj kući krase brojne nagrade sa mnogih takmičenja, a ne prođe dan da ne uzme harmoniku i zasvira – ili na poslu, što joj je obaveza, ili za svoju dušu.

Foto: Rudolf Baranovič

Anela je rođena u Pančevu, gdje su joj roditelji tada živjeli, ali je školovanje započela u Bijelom Polju, gdje je završila osnovnu školu i nižu muzičku.

“Sjećam se kao danas kada me majka upisala. Nisam bila oduševljena, jer sam jedina u odjeljenju išla u muzičku. Ali, malo po malo sam je zavoljela, osjetila čari muzike, počeli smo da imamo nastupe, putovali po Crnoj Gori…”, sjeća se Anela početaka.

Iako je željela da svira klavir, spletom tadašnjih okolnosti “zapala” ju je harmonika. Otac joj je kupio i tako je počela da se rađa jedna divna muzička karijera.

Nakon završene niže muzičke škole upisala je Srednju muzičku školu “Vasa Pavić” u Podgorici. Tu joj se ispunila želja da svira klavir.

“Imala sam tri predmeta – harmoniku, klavir i kamernu muziku. Klavir mi je predavala predivna profesorica, nažalost pokojna, Dijana Damjanović, tako da sam jedno vrijeme više svirala klavir nego harmoniku”, priča Anela u razgovoru za Portal Revije Fokus.

Nakon uspješno završene srednje škole upisala je Muzičku akademiju na Cetinju, na kojoj je završila i specijalističke studije. Za sve te godine Anela je išla na takmičenja, upoznavala se sa brojnim studentima iz različitih zemalja, posebno iz bivše Jugoslavije, i gradila prijateljstva koja su joj kasnije u životu mnogo pomogla.

Foto: Privatna arhiva

Tako je, po završetku fakulteta, preko nekih od njih saznala da se u Slovačkoj promijenio zakon i da svako ko zna slovački jezik može da u Bratislavi studira besplatno, dok se za one koji studiraju na engleskom plaća. Iako nije znala slovački jezik, Anela se prijavila i upisala. Upornošću i voljom savladala je jezik, kako kaže usput, tokom prvog semestra.

“Učila sam usput, jer su ispiti u januaru i februaru. Tako da sam do ispitnog roka znala dosta, a to su bile master studije gdje je najbitnije sviranje, jer je glavni, završni rad tek nakon dvije godine”, priča Anela.

Bez problema je završila master studije i u Bratislavi se, sticajem nevjerovatnih okolnosti, zaposlila u državnoj školi u kojoj je radila tri godine.

“Na jednom događaju sam se upoznala sa gospođom Dagmar Prokesovom iz Slovačke koja je davno jedan period života živjela u Crnoj Gori, i počele smo da pričamo na našem jeziku. Ona mi je rekla da mogu da dođem da radim u državnoj muzičkoj školi, u kojoj je bila direktorica, uz uslov da dobro znam slovački jezik. Mislim da je to bio neki sudbinski susret. Narednih pola godine sam se posvetila učenju jezika i počela da radim od drugog semestra, od 1. februara. Kod nas u Crnoj Gori postoji multikulturalnost, ali na mikronivou, a direktorica Prokesova je prva koja je počela da zapošljava strance i strankinje u školi, jer baš te 2015. godine, kada sam se zaposlila, počele su da dolaze izbjeglice i brojni stranci što zbog rata, što zbog poslovnih i brojnih drugih razloga. Slovačka je počela da biva, da tako kažem, više internacionalna i dala priliku meni, Japanki, Kineskinji, ženi iz Ukrajine… I ta škola je prva internacionalna u Slovačkoj u tom pogledu”, kaže Anela.

Foto: Ayat Hafez

Družeći se sa Slovacima sve bolje je govorila jezik, a najviše je, kaže, naučila od učenika.

“Jer oni su me stalno ispravljali. Ja sam njih učila da sviraju, a oni mene da pričam”, kroz smijeh kaže Anela, koja je u školi predavala klavir, harmoniku i kamernu muziku.

Ipak, nesmiren duh i želja od malena da živi u Beču odveli su ovu ljupku djevoju u Austriju, prijestonicu evropske kulture.

“Zbog finansijske situacije nisam mogla da sebi priuštim studije u Beču, a oduvijek sam maštala da jednog dana živim u tom gradu. Sjećam se kada bi ljudi iz dijaspore dolazili i pričali mi o Beču… Znala sam da to ne mogu sebi da priuštim. U Slovačkoj sam imala fenomenalnu saradnju sa Srbima, a upoznala sam se sa nekoliko Bosanaca u Beču, povezala se sa ljudima koji žive tamo i počela da dobijam ponude za posao. Pored posla u Bratislavi, tri do četiri puta sam išla da predajem i tamo, jer je udaljenost između ta dva grada samo sat vremena. A onda se desila korona i sve što se tiče moje djelatnosti bilo je stopitano. Prešla sam da živim u Beč i počela da radim u jednom bosanskom institutu koji pohađaju uglavnom učenici porijeklom iz Bosne. Naša vrata su otvorena za sve, pa imamo dječaka porijeklom iz Prijepolja i dječaka kojem je jedan roditelj iz Turske, a drugi iz Rožaja. Predajem im harmoniku i aktivno sviramo kao mini orkestar, imamo dosta nastupa po Beču, zovu nas da sviramo iz dijaspore… U septembru idemo u Tursku. Imamo dosta planova, ali malo je teško zbog organizacije, jer nije to kao kod nas u Crnoj Gori da dijete ide samo, sa njim moraju i roditelji. Zbog tog teškog kombinovanja za sada nastupamo po Austriji, ali prezadovoljna sam”, kaže Anela.

Taj posao za nju je potpuna novina jer je, kaže navikla na organizovani sistem, a sada ona organizuje.

Foto: Privatna arhiva

“Tako da je to za mene eksperiment i za sada mi djeluje da je ok, ali će rezultati doći za neko vrijeme. Radim po osjećaju, imam moju metodu. Na primjer, ima nešto što mi nije odgovaralo u Slovačkoj, jer ipak je taj sistem dosta zastarjeo. A da ga ne poredim sa crnogorskim”, rekla je Anela.

Pored posla u institutu, Anela stalno negdje svira. Posljednja dva mjesce je maltene uvijek bila na nastupima i svakog dana u drugoj državi.

Prethodnih godina je nastupala u brojnim državama i gradovima.

“Izdvojila bih Prag, koji izuzetno volim, kao i Njemačku, bilo koji grad, jer volim njihovu kulturu, a nastupala sam u svim državama bivše Jugoslavije, kao i u Albaniji, Turskoj, Tel Avivu, gdje sam svirala kao članica kvarteta. Ranije je i moja sestra Džejla svirala, takođe harmoniku, i trenutno je ‘izašla’ iz muzike i studira arhitekturu u Beču. Bila je izuzetno uspješna, imala je turneje po Kini, studirala Konzevatorijum u Beču, u Slovačkoj… Htjela je pošto-poto da studira arhitekturu i zaista se pronašla u tome. Voli arhitekturu, jer i arhitektura je umjetnost. I pristupa joj umjetnički”, priča ova uspješna, ali izuzetno skromna djevojka.

Otkako je prošla korona Anela je članica sastava Ost – West, što bi značilo zvuci koji liječe.

“Posljednjih godina to je aktuelno, muzikoterapija, liječenje bolesti zvucima. Muzičari sebe nazivaju terapeutima i svi su terapeuti osim mene. Sviramo arapsku, orijentalnu i sefardsku muziku, koja ima dosta sličnosti sa našom. Malo sviramo i evropsku muziku. Sviram i sa jednim fenomenalnim klaviristom, kao i u jednom kvartetu”, dodaje Anela.

A da će biti uspješna muzičarka vidjelo se brzo, jer je rano počela da osvaja priznanja.

“Nagrade su počele da se nižu od malena, ali sada nisam pristalica tih takmičenja. To je bio jedini način da se pođe negdje, da se vidi Crna Gora, svira pred drugom publikom, ali iz ove perspektive vidim da je to ogroman stres. Bila sam pasionirani takmičar i bilo mi je nevjerovatno što idem u Srbiju ili BiH, uživala sam u tome i imala 100 odsto takmičarki duh. A sada sam protiv toga, i da radim u školi sigurno bih vodila svoje učenike na takmičenja, a to destruktivno djeluje na psihu takmičara. Jer jedan je pobjednik, a šta su ostali? Sport i muzika imaju dosta sličnosti. Ali, zaista odlučuju nijanse. Imam dosta nagrada. Na državnom takmičenju sam nekoliko puta osvojila prvo mjesto, jedne godine sam osvojila specijalnu nagradu sa osvojenih 100 poena. To mi je tada bilo divno”, iskrena je Anela.

Foto: Privatna arhiva

Kada su u pitanju kompozitori nema omiljenog, ali izdvaja Baha.

“Bio je genije i tu nema ništa da se doda. Ta muzika je bila ispred tog vremena, a i danas je ispred sadašnjeg vremena. Volim baroknu muziku jer to je prosto terapija. Toliko je tu matematike, sve tačno proračunato, a to je, po meni, suština muzike, transcendentalno, uzvišeno. Ima dosta ljudi koji ne razumiju i ne slušalu klasičnu muziku, Mislim da ta muzika može svakog da privuče, iako ga privuče da djeluje umirujuće. U Bahovoj muzici ima dramatike, ali ima i smiraja, jer je bio crkveni kompozitor. Ima i, da tako kažem, za cijeli svijet”.

Što se tiče muzike, Anela voli sve žanrove i, kako kaže, trudi se da svira sve.

“Na institutu u Beču se bavimo sevdalinkama, ali ne isključivo njima, jer sviramo na austrijskim događajima, tako da moji učenici znaju da sviraju malo klasičnu, malo valcer, malo bečke muzike… Ali, pošto je to institut za dijasporu, učenici dolaze da slušaju naš jezik, da čuju o kulturi, tradiciji… Nedavno smo svirali na Diplomatskoj akademiji u Beču gdje je bio samit zemalja Zapadnog Balkana i rečeno mi je da sviramo nešto iz svih zemalja koje su učestvovale”.

Anela voli da svira za sebe. Voli orijentalnu muziku i to joj je izazov, džez i klezmer (jevrejska muzika).

Anela je multitalentovana, pa se bavi i slikarstvom iz hobija. Više puta je izlagala svoje slike.

“Slikarstvo je bilo više moja ljubav od harmonike kada sam bila dijete i non-stop sam crtala. Ali, kada je prevladala želja da sviram nisam se mnogo posvećivala slikanju. Kada sam svirala na Cetinju dobila sam ponudu od Matice crnogorske za koncert i izložbu mojih radova na Cetinju. Za to je zaslužan Vesko Pejović. Izložila sam petnaestak slika sa motivima manastira i džamija”, prisjeća se Anela, koja je samouka.

“Sada manje slikam jer nemam vremena i slikam po porudžbini. U slikarstvu je malo drugačija kolegijalna atmosfera, imam podršku od slikara, stalno me motivišu, zovu na izložbe, zovu da učestvujem, dok u muzici nije tako. U muzici je takmičenje i upravo zato ne volim takmičenje. Cio život je poslije takmičenje. Imam drugare iz jednog udruženja slikara u Beču i stalno me zovu na izložbe i kažu mi: ‘Imaš datum i dvije nove slike da naslikaš’. I tako izlažem sa njima. Skoro smo imali izložbu u Beču na kojoj su izlagali slikari iz 12 zemalja. Prije toga sam imala izložbu u Bratislavi sa koleginicom, a izlagala sam sa još tri umjetnice”.

Foto: Stanislav Griguš

Naredna izložba je, kaže, u Beču, u septembru.

Talenat za slikanje je naslijedila od majke, koja takođe slika, a za muziku od rahmetli bike po majci.

“Bika je uvijek pjevala, ali s njom nisam provodila dosta vremena. Unučad koja su živjela sa njom su se uvijek hvalila koliko ih je pjesama naučila. Dedo po majci je građevinac, radio je u Njemačkoj i dan-danas radi. Radio je brojne kuće na primorju. On ima umjetnički pristup gradnji, tako da mislim da smo na njega povukli što se tiče slikanja”, kaže Anela, koja je ovog ljeta uspjela da par dana dođe u rodno Bijelo Polje.

Svetlana Peruničić

Glavna fotografija: Thomas Stuppacher

Anela Čindrak ljepote muzike dočarava na harmonici širom Evrope