Danas je 1. novembar, Dan nezavisnosti Alžira. Ova najveća država Afrike danas slavi 57. godišnjicu sticanja nezavisnosti u osmogodišnjem oslobodilačkom ratu (1954-1962) protiv francuske kolonijalne vlasti. Sve do prošle godine, na današnji dan počasni gost alžirske ambasade u Beogradu bio je jedan Beranac, alžirski nacionalni heroj koji je obilježio veliku Alžirsku revoluciju, Stevan – Šćepo Milutinov Labudović (28.12.1926 – 25.11.2017.).

Šćepo Labudović bio je lični Titov fotograf i mladi snimatelj “Filmskih novosti” kada je na Titovu inicijativu 1959. godine otišao u Alžir da kroz fotografije i filmske zapise upozna svijet sa slavnom borbom koju je alžirski narod vodio za svoje oslobođenje. Dugo je boravio u Alžiru prateći tamošnje partizane u njihovim akcijama i upoznajući svojim fotografijama i snimcima svijet sa teškim uslovima u kojima je živio alžirski narod pod francuskom okupacijom.

Foto: Adem Ado Softić

Umjesto tri nedjelje koliko je bilo planirano i za koliko su mu bile obezbijeđene dnevnice, Šćepo je u Alžiru ostao tri godine, ne tražeći nikakvu nadoknadu za svoj rad i boreći se svojom kamerom na prvoj liniji fronta, kroz vreli pijesak i makiju Sahare, protiv francuskih okupacionih snaga, rame uz rame sa alžirskim mudžahedinima. Prošao je 9 bataljona i u svakom boravio po 3 mjeseca, pa je vrlo brzo postao omiljen među mudžahedinima i narodom Alžira. Njegove reportaže sa alžirskog ratišta zabilježile su najdramatičnije trenutke revolucije, a svjedočanstva o patnji i stradanju alžirskog naroda pod francuskom kolonijalnom vlašću obišla su svijet, pa se zahvaljujući njima međunarodna javnost upoznala sa pravom slikom stanja u ovoj najvećoj islamskoj državi Afrike, po površini četiri puta većoj od svog okupatora.

U rijetkim pauzama između akcija na frontu, Šćepo je pomagao prebacivanje i liječenje ranjenika, a u improvizovanim školama učestvovao je u opismenjavanju alžirske djece, pa je i to jedan od razloga što je i među njima postao nacionalni heroj koga su svi do jednog svaki put dočekivali sa ovacijama i kome su na ulici raširenih ruku i očiju trčali u zagrljaj, dok su sa vedrim dječijim osmjehom na licu ponosno skandirali ime koje se u Alžiru i danas, nakon skoro šest decenija, izgovara sa posebnim poštovanjem i pijetetom : “Labido” i “Steva nacionale”. Ta djeca i djeca te djece danas u alžirskim školama uče njihovu djecu da nikad ne zaborave Šćepa Labudvića i njegov nemjerljiv doprinos konačnoj pobjedi velike Alžirske revolucije.

Foto: Adem Ado Softić

Značaj i ulogu Šćepa Labudovića u oslobađanju Alžira najbolje opisuje dirljiva priča o njegovom komandantu. Naime, Front nacionalnog oslobođenja (FLN) vrlo brzo je uvidio snagu i značaj njegovih snimaka koji su veoma uspješno razbijali medijsku blokadu, ali isto to su brzo uvidjeli i Francuzi. Dugo su pokušavali da otkriju ko je “krtica” i ko šalje informacije i dokumentarce o realnom stanju na frontu iz Alžira u svijet. Poslije dužeg bezuspješnog traganja napokon su uspjeli da identifikuju Stevana i njegovu lokaciju. Preko svojih specijalaca i obavještajnih službi, u strogoj tajnosti hitno su organizovali njegovu likvidaciju. Međutim, Alžirci su preko svojih kontraobavještajnih službi prozreli namjere Francuza pa je jedne noći, odmah nakon tog otkrića, komandant Šćepovog bataljona došao ispred vrata njegove sobe i zatražio mu neobičnu uslugu – naredio mu je da zamijene garderobu. Ne znajući o čemu se radi, Šćepo je izvršio naređenje. Komandant se tako prerušio u kamermana i vratio nazad u svoju jedinicu sa Šćepovom starom kamerom, a pravog kamermana u oficirskoj uniformi tajnim kanalima vojska je tokom noći prebacila u Tunis. Već naredne večeri, dok se Šćepo nalazio na sigurnom, Alžirom se pročula tužna vijest da je komandant njegovog bataljona mučki ubijen iz zasjede, a Francuzi su danima nakon toga likovali smatrajući da su likvidirali Stevana Labudovića. Sve do oslobođenja od Šćepa se pažljivo skrivao podatak da je komadant žrtvovao svoj život za njega, a kada je to po završetku rata slučajno saznao, tužan i potišten, otišao je na mjesto događaja gdje je snimio jedan od svojih najdirljivijih dokumentaraca posvećen stradalom alžirskom oficiru pod nazivom “Moj komandant”…

Iako nikad nije nosio pušku, a na njegovim filmovima iz vremena revolucije nije snimljena ni jedna kap krvi, njegova “alžirska braća” sa fronta, mudžahedini – borci za slobodu, smatraju ga i danas jednim od njih, a Ministarstvo mudžahedina Alžira (slično nekadašnjem jugoslovenskom SUBNOR-u) svaku priliku koristi da mu oda počast i dužno poštovanje. U staklenim vitrinama Istorijskog muzeja mudžahedina u Alžiru, u posebnom paviljonu posvećenom ovom skromnom čovjeku, brižno se čuva njegova ratna uniforma sa kapom kroz koju je prošao geler granate, ratnim kamerama i foto opremom, kao i 83 kilometra filmske trake, 274 fotografije i 27 filmova nastalih u periodu 1959-1962. godine. Proglašen je herojem Alžirske revolucije i za ovih 57 godine koliko je proteklo od konačnog osvajanja slobode postao je najodlikovaniji stranac u Alžiru, a ponudu alžirskog naroda i njihovih predstavnika da odabere kuću u Beogradu koju bi mu oni kupili i poklonili, ovaj skromni Beranac odbio je uz zahvalnost što su mu sačuvali život i obrazloženje da je to bila njegova profesija i dužnost, te da je mnogo bolje da se taj novac uloži u ratom razorenu privredu i izgradnju alžirske države. Njegove ratne reportaže za sva vremena su ga uvrstile među velikane filmske umjetnosti a njegova skromnost, karakter i humanizam trajno su ga uvrstili među velikane čovječnosti.

Foto: Adem Ado Softić

Šćepo je umro u Beogradu 25. novembra 2017. godine i sahranjen uz najveće alžirske državne počasti, a u toku je proces u kom se planira davanje njegovog imena najznačajnijim alžirskim institucijama, ulicama, trgovima. Osim toga, u pripremi je i podizanje veličanstvenog spomenika u glavnom gradu Alžira ovom veličanstvenom Berancu, Stevanu – Šćepu Milutinovom Labudoviću.

Adem Ado Softić