Sa izraelskim bombardovanjem Gaze već drugu sedmicu zaredom, predsjednik SAD-a Joe Biden i njegova administracija drže se već davno utvrđene skripte u Washingtonu, izražavanja nedvosmislene podrške Izraelu i njegovom “legitimnom pravu da se brani” od Hamasovih raketa.

Takav narativ ne priznaje prednosti koje država Izrael ima nad Palestincima što se tiče vojne moći, bogatstva i resursa. Takođe je sve više u suprotnosti od stavova progresivnih demokrata u Kongresu koji traže da se zauzme oštriji stav prema Izraelu i njegovom napadu na Gazu.

U posljednjoj eskalaciji nasilja ubijeno je najmanje 213 Palestinaca, uključujući 61 dijete, dok je deset Izraelaca ubijeno, uključujući dvoje djece.

Zašto SAD onda daje tako čvrstu podršku Izraelu?

KADA JE SAD POČEO PODRŽAVATI IZRAEL?

Od početka. Bivši američki predsjednik Harry Truman je bio prvi svjetski lider koji je priznao Izrael kada je nastao 1948.

ZAŠTO JE TRUMAN TO BRZO URADIO?

Dijelom zbog ličnih veza. Trumanov bivši poslovni partner Edward Jacobson je imao ključnu ulogu u američkom priznavanju Izraela. Međutim, na odluku su uticali i strateški ciljevi.

KOJI SU BILI STRATEŠKI CILJEVI U TO VRIJEME?

To se dešavalo odmah poslije Drugog svjetskog rata, kada je počinjao Hladni rat između SAD-a i Sovjetskog saveza.

Bliski istok sa svojim rezervama nafte i strateškim pomorskim putevima (na primjer Suecki kanal) su bili ključni za borbu velikih sila za uticaj u svijetu. SAD je od oslabljene Evrope preuzimao ulogu primarne zapadne sile na Bliskom istoku. Ali tada podrška Izraelu nije bila nedvosmislena.

KADA JE POSTALA NEDVOSMISLENA?

To dijelom vuče korijene iz perioda nakon Šestodnevnog rata 1967. u kojem je Izrael pobijedio vojske Egipta, Sirije i Jordana i zauzeo ostatak teritorije koja se istorijski smatrala palestinskom (kao i dijelove teritorije Sirije i Egipta).

Od tada SAD daje nedvosmislenu podršku kako bi podržala izraelsku vojnu superiornost u regiji i spriječila neprijateljske akcije arapskih nacija protiv Izraela.

DA LI SU SE DESILI NEKI DRUGI DOGAĐAJI KOJI SU IMALI ULOGU U OVOME?

To je bio arapsko-izraelski rat 1973. koji se završio izraelskom pobjedom nad Egiptom i Sirijom. Dijelom kako bi zavadio Egipat i Siriju i smanjio sovjetski uticaj, SAD je iskoristio situaciju nakon ovog rata da predloži mirovni plan između Izraela i Egipta koji je na kraju potpisan 1979.

DA LI TO UTICALO NA AMERIČKU POMOĆ IZRAELU?

Naravno da jeste. Izrael je najveći primalac američke strane pomoći nakon Drugog svjetskog rata. Bivši predsjednik Barack Obama je 2016. godine potpisao odbrambeni ugovor sa Izraelom o 38 milijardi dolara vojne pomoći SAD-a tokom deset godina, uključujući sredstva za protivraketni sistem Čelična kupola. Treba imati na umu da Izraelu nije potrebna pomoć. To je zemlja sa visokim prihodima i razvijenim tehnološkim sektorom.

DA LI SE OVDJE RADI O PRAKTIČNIM GEOSTRATEŠKIM STVARIMA?

Kao sve stvari koje su povezane sa vanjskom politikom, javno mnjenje, novaci i uticaj koji novac kupuje u politici takođe su imali ulogu u američkoj politici prema Izraelu i Palestincima.

KAKVU ULOGU JE IMALO JAVNO MNJENJE?

Američko javno mnjenje dugo je bilo u korist Izraela i protiv Palestinaca. Dijelom zato što Izrael ima superiornu PR mašinu. Međutim, nasilne akcije propalestinskih grupa kao što je masakr u Minhenu 1972, u kojem je 11 izraelskih olimpijaca ubijeno, takođe je dovelo do ogromnih simpatija prema Izraelu.

DA LI SU SE TE SIMPATIJE IMALO SMANJILE?

Sve više Amerikanaca podržava Palestince, prema godišnjim istraživanjima koja sprovodi Gallup. U februaru je istraživanje pokazalo da 25 odsto Amerikanaca više podržava Palestince, što je povećanje za dva odsto u odnosu na prošlu godinu i šest odsto u odnosu na 2018.

Rekodnih 30 odsto Amerikanaca je podržalo palestinske vlasti ove godine, što je poboljšanje od sedam posto u odnosu na 2020.

Ipak, Izrael ima puno bolji imidž u očima američke javnosti. Isto istraživanje Gallupa je pokazalo da 58 odsto Amerikanaca ima više simpatija prema Izraelu, dok njih 75 odsto favorizuje Izrael.

ŠTA JE SA PROIZRAELSKIM POLITIČKIM UTICAJEM?

Postoji veliki broj organizacija u SAD-u koje zagovaraju američku podršku Izraelu. Najveća i politički najmoćnija je organizacija American Israel Public Affairs Committee (AIPAC).

Članovi organizacije stvaraju uticaj kroz zagovaranje i skupljanje donacija među američkim Jevrejima u SAD-u i hrišćanskim evangelističkim crkvama.

KOLIKO JE MOĆAN AIPAC?

AIPAC ima godišnju konferenciju u Washingtonu, sa oko 20.000 učesnika, među kojima su i visoki američki zvaničnici. Predsjednik Joe Biden i bivši predsjednik Donald Trump su bili prisutni na ovim događajima. Izraelski premijer Benjamin Netanyahu takođe je čest gost konferencija.

DA LI POSTOJI KONKURENT AIPACA?

Manja proizrealska grupa J Street koju čine demokrate takođe pokušava da stvori uticaj u američkoj politici koji bi zagovarao podršku Izraelu ali i palestinskim pravima.

KAKAV JE UTICAJ DOLARA?

Proizraelske interesne grupe doniraju milione američkim političkim kandidatima. Tokom kampanje 2020. godine, proizraelske grupe su donirale 30,9 miliona dolara, a od toga je 63 odsto išlo demokratama, a 36 odsto republikancima. To je duplo više nego što su donirali tokom kampanje 2016.

KOJI AMERIČKI POLITIČARI NAJVIŠE PODRŽAVAJU IZRAEL?

Bivši predsjednik Donald Trump je bio jedan od najvećih branitelja Izraela tokom svog mandata. Velika većina članova Kongresa iz obje stranke su proizraelski nastrojeni.

Predsjednica Predstavničkog doma Nancy Pelosi, lider većine u Domu Steny Hoyer i lider većine u Senatu Chuck Schumer, obojica demokrate, imaju dugu istoriju podržavanja Izraela i trenutno daju veliku podršku ovoj državi tvrdeći da ima pravo da se brani.

Kada je upitana prošle sedmice da li se mora više uraditi da se zaustavi izraelski napad na Gazu, Pelosi je odgovorila: “Činjenica je da mi imamo jako bliske odnose sa Izraelom, i izraelska sigurnost je pitanje nacionalne sigurnosti za nas, jer je to naš prijatelj, demokratska zemlja u regiji. Hamas prijeti bezbjednosti ljudi u Izraelu. Izrael ima pravo da se brani.”

KO DAJE PODRŠKU PALESTINCIMA?

Palestinski pogled na sukob je dugo predstavljao Američko-arapski antidiskriminacijski komitet (ADC) osnovan 1980. i Američka kampanja za palestinska prava, aktivistička mreža formirana 2001. Međutim, propalestinske grupe nisu ni približno aktivne u finansiranju američkih predsjedničkih kampanja.

DA LI POSTOJE POLITIČARI U WASHINGTONU KOJI PODRŽAVAJU PALESTINCE?

U Demokratskoj partiji, rastuća frakcija progresivaca podržava Palestince i postaje sve prominentiji na nacionalnom nivou.

To su sentori Bernie Sanders i Elizabeth Warren, obje bivši kandidati demokrata za predsjednika SAD-a u kampanji 2020. Sanders i Warren su pozvali na uslovljavanje američke vojne pomoći Izraelu i na poštovanje palestinskih prava.

U Predstavničkom domu, nove progresivne snage kao što su Alexandria Ocasio-Cortez, Ilhan Omar, Ayanna Pressley i Rashida Tlaib, prva palestinska Amerikanka izbrana u Kongresu, su vodeći glasovi podrške Palestincima.

Bivši američki predsjednik Jimmy Carter, demokrata, otvorio je put za današnje progresivce sa svojom uticajnom knjigom “Palestina: Mir, a ne aparthejd”, koja je objavljena 2006. godine.

Izvor: Al Jazeera

Foto: Printscreen