Tog 28. avgusta njega su, sa još 150 Srba iz Šida, uhapsile ustaše. Svi su odvedeni u Sremsku Mitrovicu gdje su mučeni i strijeljani dva dana kasnije. U tom trenutku na njegovom štafelaju sušila se slika “Beračice”…

U Sremskoj Mitrovici, u noći između 29. i 30. avgusta 1942. godine, uz staro pravoslavno groblje ustaše su ubile 150 građana Šida, među kojima je bio i Sava Šumanović, jedan od najistaknutijih srpskih slikara 20. vijeka.

Rođen 24. januara 1896. u Vinkovcima u imućnoj građanskoj porodici, Sava je od četvrte godine živio u Šidu. Prvo interesovanje za umjetnost pokazao je kao srednjoškolac. Uporedo sa pohađanjem Realne gimnazije u Zemunu uzimao je privatne časove kod Isidora Junga, koji ga je upoznao sa slikarstvom impresionista, Sezana i Van Goga.

Uprkos očevoj želji da se školuje za advokata, Sava je 1918. završio Višu školu za umjetnost i obrt u Zagrebu, a 1920. prvi put je otišao u Pariz gdje je učio kod kubiste Andrea Lota i družio se sa Rastkom Petrovićem, Modiljanijem, Maksom Žakobom i drugim umjetnicima.

Tokom svog drugog boravka u Parizu naslikao je “Doručak na travi” (1927) koji je naišao na odlične kritike, a nešto kasnije iste godine za sedam dana i noći završio je “Pijanu lađu”, monumentalno remek-djelo inspirisano istoimenom Remboovom pjesmom i Žerikoovom slikom “Splav Meduza”.

“To je najbujnije, najsilovitije, najrazmahanije njegovo djelo”, piše likovni kritičar Miodrag B. Protić. “Pijanu lađu” i druge slike Šumanović je izlagao u Salonu nezavisnih i Jesenjem salonu, prestižnim likovnim smotrama na kojima su diktirani trendovi mimo zvaničnog i konzervativnog programa slikarskih akademija.

Njegovo mentalno zdravlje bilo je veoma krhko i često uslovljeno pozitivnim, odnosno negativnim kritikama. U februaru 1928. Sava je doživio nervni slom i vratio se iz Pariza u Šid. Nakon odličnih kritika samostalne izložbe u Beogradu, septembra iste godine zdravlje mu se popravilo, a onda, nakon nesporazuma sa žirijem i izostanka sa Jesenjeg salona u Parizu 1929, ponovo se pogoršalo. Marta 1930. zauvijek je napustio Pariz i sljedeće dvije godine liječio se u Beogradu. Dvije godine kasnije definitivno se vratio u Šid. Živio je povučeno, ali je intenzivno slikao, mahom pejzaže i aktove. Radio je na ciklusima kupačica i beračica grožđa.

U svom stvaralaštvu prošao je kroz različite faze, od kubizma, preko klasicizma i kolorizma, da bi u posljednjoj deceniji razvio osoben stil koji odlikuju svijetle boje i lirska atmosfera. Lično je svoj stil nazivao “kako znam i umem”. Posljednja samostalna izložba u Beogradu, 1939, imala je odlične kritike, posjetu i otkup, što mu je donijelo veliki uspjeh i ugled jednog od najznačajnijih slikara srpskog slikarstva.

SLIKE SAVA ŠUMANOVIĆA MOŽETE POGLEDATI NA SLEDEĆEM LINKU

Za vrijeme Drugog svjetskog rata, Šid je ušao u sastav Nezavisne Države Hrvatske, ćirilica je bila zabranjeno pismo, pa je Šumanović, iz protesta, umjesto potpisa stavljao samo godinu nastanka. Tog 28. avgusta njega su, sa još 150 Srba iz Šida, uhapsile ustaše. Kad su došli po njega, “zamolio je da se spremi, okupao se, uzeo stvari, poljubio majku u ruku i otišao zauvijek, ne znajući za šta ga terete”, kaže istoričarka umjetnosti Gordana Krstić-Faj. Svi su odvedeni u Sremsku Mitrovicu gdje su mučeni i strijeljani dva dana kasnije.

U tom trenutku na njegovom štafelaju sušila se slika “Beračice”.

Najveći broj njegovih djela, preko 400, čuva se u Galeriji slika “Sava Šumanović” u Šidu, dok se u Galeriji Matice srpske nalazi oko 50 radova.

Izvor: Blic.rs