Pet godina nakon formiranja Vlade Zdravka Krivokapića, prve u eri poslije smjene trodecenijske vladavine Demokratske partije socijalista (DPS), dio članova te bivše izvršne vlasti poručuje da je ponosan na njene rezultate i da ne žale što su bili njen dio, ali kažu da bi, da mogu da vrate vrijeme, štošta uradili drugačije.

Tako Krivokapić tvrdi da nikad u kabinet ne bi uveo “aktivne političare”, dok šef države i tadašnji ministar ekonomskog razvoja Jakov Milatović navodi da bi bio “još tvrđi oko domaćinskog upravljanja državnim preduzećima i crvenih linija u ekonomiji”, kako novac građana ne bi bio “politički plijen”.

Krivokapićeva Vlada formirana je 4. decembra 2020. godine. Izabrale su je, nakon mučnih pregovora, koalicija predvođena nekadašnjim Demokratskim frontom Andrije Mandića i Milana Kneževića, lista Demokrata Alekse Bečića i Demosa Miodraga Lekića, te savez “Crno na bijelo” na čelu s Građanskim pokretom (GP) URA Dritana Abazovića, koji je bio jedini političar u toj izvršnoj vlasti (potpredsjednik i koordinator službi bezbjednosti).

Funckionisanje te (42) vlade – u kojoj je (ne računajući Krivokapića i Abazovića) bilo 12 ministara – od starta su ometali sukobi njenih konstituenata, pa je potrajala svega godinu i dva mjeseca. Za sve to vrijeme, opozicija je tvrdila da je vlast nekompetentna, da urušava državu, da je “apostolska”, odnosno – da je formirana pod uticajem Srpske pravoslavne crkve, te da je, u konačnom, najgora u savremenoj istoriji Crne Gore.

Unutrašnja trvenja u Krivokapićevom kabinetu kulminirala su odlukom tadašnjeg vicepremijera Abazovića da, s opozicijom, predloži izglasavanje nepovjerenja Vladi i formiranje manjinske vlasti.

Opozicione stranke, predvođene DPS-om, “srušile” su u februaru 2022. Krivokapića uz pomoć GP URA, a ubrzo potom ista ekipa napravila je novu vladu, na čije je čelo izabran Abazović.

On nije odgovorio na pitanja redakcije povodom pete godišnjice prve post DPS vlade. To nije učinio ni sadašnji premijer Milojko Spajić (Pokret Evropa sad), koji je u Krivokapićevom kabinetu bio ministar finansija i socijalnog staranja.

KRIVOKAPIĆ: CILJ VEĆINE – RUŠENJE VLADE

Odgovarajući na pitanje kako mu pet godina kasnije izgleda vlada koju je predvodio, Krivokapić je rekao da se 4. decembra 2020. radovao “svim svojim bićem”. Tvrdi da je ta vlada bila i ostala “lučonoša demokratskog iskoraka Crne Gore”, jer DPS prvi put poslije 30 godina nije držao vlast.

“Danas, pet godina kasnije, sve je jasnije: ideja o čisto ekspertskoj vladi u tadašnjim crnogorskim prilikama bila je, nažalost, iluzorna”, ocjenjuje on.

Krivokapić je naveo da ekspertski model može uspješno da funkcioniše ili u visokorazvijenim i institucionalno zrelim društvima, ili u jednopartijskim sistemima gdje nema stvarne opozicije. U Crnoj Gori nakon tridesetogodišnje “autokratske vladavine” Mila Đukanovića i DPS-a, gdje je, kaže, cijela nekadašnja opozicija bila “gladna vlasti, duboko podijeljena i pod uticajem brojnih spoljašnjih i unutrašnjih faktora”, politički konsenzus za istinsku ekspertsku vladu – jednostavno nije postojao.

Nekadašnji premijer je rekao da je već tokom trodnevne sjednice Skupštine na kojoj je izabran za šefa Vlade, bilo očigledno da dobar dio tadašnje vladajuće većine nije iskreno podržavao ekspertski koncept. Tvrdi da je mnogima od samog početka cilj bio da je što prije sruše.

Krivokapić je kazao da je, pored svega, ponosan na činjenicu da je to bila “najkompetentnija crnogorska vlada do danas”.

“S najmanjim brojem ministarstava u istoriji, s pet doktora nauka (četiri univerzitetska profesora) i s trećinom ministarstava kojima su rukovodile žene.”

Tvrdi da je njegova vlada pokrenula procese koji su decenijama bili zaustavljeni, te da je time pokazala da je “drugačije moguće”.

“Da sam tada imao značajnije političko iskustvo… vjerovatno bih ranije i jasnije prepoznao koliko je taj eksperiment krhak i koliko je politička podrška neophodna da bi stručnost uopšte mogla da se ostvari. Ali, ne žalim ni za jedan dan proveden u toj vladi, jer smo učinili sve što je bilo u ljudskoj i političkoj moći da Crna Gora krene putem istinskih promjena”, podvlači sagovornik.

Krivokapić je naveo da je u Crnoj Gori 2020. pokušano nešto što se u cijelom postsocijalističkom prostoru nikada nije desilo – da se poslije autokratskog režima formira vlada bez partijske kičme, s nepotpunom kontrolom nad bezbjednosnim sektorom i s većinom koja je od prvog dana htjela da je “sruši”. Zato je, kaže, crnogorski eksperiment trajao 13 mjeseci.

“Ne zato što su eksperti bili loši, nego zato što je model bio gotovo nemoguć u datim istorijskim i političkim uslovima”, konstatovao je bivši premijer.

Jakov Milatović kaže da je vlada formirana poslije tri decenije režima DPS bila istorijski trenutak i suštinski demokratski iskorak. Ali, tvrdi da su “tijesna većina u parlamentu, zarobljene institucije, pandemija kovida i razorena ekonomija” – uticali su na svaki njen potez.

“Pet godina kasnije, tu vladu vidim kao veliki politički zemljotres i djelimično neiskorišćenu šansu. Srušili smo mit da će DPS vladati zauvijek i pokazali da je promjena sistema moguća. Napravili ozbiljne korake u ekonomiji, ali bez iskrene političke podrške u parlamentu, uz previše ega i političkih sukoba…”, ocijenio je Milatović.

MILATOVIĆ: SVAĐE POJELE REZULTATE

Odgovarajući na pitanje koje su dobre, a koje loše odluke koje je donijela prva post DPS vlada, Krivokapić je saopštio da su dobri potezi i postignuća brojni i danas vidljiviji nego što su bili u mandatu njegovog kabineta.

“Pokrenut je program ‘Evropa sad!’ – najveće povećanje minimalne plate, prosječne plate i penzija u istoriji Crne Gore, uz istovremeno smanjenje poreza i doprinosa. To je bio najdirektniji udar na siromaštvo i najkonkretnija pomoć građanima.”

Istakao je da su donijeli “prvi pravi programski budžet za 2021. i 2022, transparentan, s jasno definisanim ciljevima i pokazateljima uspjeha”, da su blagovremeno emitovane državne obveznice bez kojih bi Crna Gora, tvrdi, već 2021. bila u potpunom bankrotu, da je izmijenjen Zakon o slobodi vjeroispovijesti “na način koji je konačno riješio višegodišnji sukob i obezbijedio garanciju imovine vjerskim zajednicama”…

“Pokrenuta je inicijativa MontenegroWorks – nezavisno stručno tijelo koje je trebalo da uvede naučne standarde u upravljanje državnim preduzećima. Počeli smo ozbiljnu borbu protiv sive ekonomije, uveli fiskalizaciju u realnom vremenu i značajno povećali budžetske prihode. Pokrenuli smo procese koji su decenijama bili zamrznuti: reviziju spornih privatizacija, popis državne imovine, reformu javne uprave, digitalizaciju…”, rekao je Krivokapić, dodajući da je njegova vlada uspjela da sačuva stabilnost države u veoma teškom regionalnom i globalnom trenutku (pandemija, ukrajinska kriza…).

On je kazao da je njihova deviza bila “promjene, a ne zamjene”, te da su je u većini segmenata dosljedno sproveli, ali da je bilo i propusta. Među njima je, kako je naveo, predložen nedovršen i neusklađen Zakon o unutrašnjim poslovima, “koji je otvorio prostor za dalje politizovanje policije”. Propust je, kako je dodao, i što je prihvaćen izbor direktora Uprave policije (Zoran Brđanin prim. aut.), “za kojeg su i u trenutku predlaganja postojale indicije povezanosti s bezbjednosno-interesantnim licima”.

Kao propuste nabraja i to što su pod pritiskom vladajuće većine u velikom broju slučajeva prihvatali kadrovske predloge koji nisu zadovoljavali ni minimum potrebnih kompetencija i integriteta, te da su zbog važećih zakonskih rješenja kasnili s kontrolom nad bezbjednosnim sektorom, što je, tvrdi, omogućilo da se ključne poluge vlasti zadrže u rukama prethodnog režima.

Krivokapić naglašava i da nisu dovoljno brzo i odlučno reagovali na “očigledne pokušaje sabotaže vlade iznutra”.

“Vjerovali smo da ćemo dobrim djelima i rezultatima kupiti vrijeme i podršku. To se pokazalo naivnim.”

Krivokapić je dalje saopštio da je veliki propust bio to što već u prvim sedmicama mandata nisu Skupštini hitno uputili ključne sistemske zakone “koji su bili spremni ili gotovo spremni”: propise o vladi, o vetingu sudija i tužilaca, o oduzimanju imovine stečene kriminalom, o porijeklu imovine… Istakao je da su, “zbog poznatih problema s tadašnjim ministrom pravde” (Vladimir Leposavić), ti zakoni ostali “na čekanju”, te da je uvjeren da to nije bilo slučajno.

“Vlada je uradila više suštinskih stvari za 13 mjeseci, nego što je prethodni režim uradio za posljednjih 13 godina zajedno. Ali je, zbog političkog konteksta i nekih naših previda u kadrovskoj politici i procjeni realne moći, trajala prekratko da sve započeto dovede do kraja”, konstatovao je Krivokapić.

Odgovarajući na pitanje o dobrim i lošim potezima, Milatović je izjavio da je najbolje što je vlada uradila – pokretanje “ekonomskog oporavka zemlje”. Istakao je da je ona vratila EU integracije u fokus, oživjela pregovarački proces i značajno ubrzala reforme cijelog društva s evropskim standardima. Pokrenut je, kako je kazao, i odlučan obračun s kriminalom i korumpiranim strukturama tzv. “duboke države”.

“Ponosan sam na program ‘Evropa sad 1’ i povećanje minimalne zarade s 222 na 450 eura, veće plate i penzije. Turizam smo oporavili nakon velikog pada u 2020, ekonomija je rasla 15 odsto u 2021, što je najveći rast u skorijoj istoriji”, podsjetio je Milatović.

Kao najlošije, Milatović vidi kadrovske odluke pod uticajem parlamentarne većine, sukobe unutar vlade, posebno na relaciji premijera i vicepremijera, i sporost u reformi pravosuđa.

“Rezultati su bili ogromni, ali politička svađa ih je pojela”, podvukao je Milatović.

KRIVOKAPIĆ: PRELAZNE OCJENE ZA PET MINISTARA

Upitan šta bi, da može vratiti vrijeme, promijenio u toj vladi, i da li se kaje zbog nekog poteza koji je povukao, Krivokapić je odgovorio da nikada ne bi uveo političare u ekspertsku vladu.

“Sektor bezbjednosti ne bih povjerio nikome ko nije apsolutni profesionalac u toj oblasti. Uveo bih dodatne kriterijume za izbor ministara, pri čemu bi dominirale moralne vrijednosti, jer od 12 ministara, samo pet njih je opravdalo povjerenje”, ocjenjuje on.

Na dodatno pitanje da saopšti imena tih pet ministara, kazao je da nije korektno da navodi imena, ali da se ona “logički nameću”.

Krivokapić je saopštio da bi, da se vrati vrijeme, uveo i jasan “procesni model rada vlade koji bi riješio sve probleme interfejsa između ministarstava međusobno i ostalih državnih institucija”.

“Od samog početka bih definisao mjerljive ključne indikatore performansi preko kojih bi se upravljalo sistemom. Uspostavio bih sistem koji bi isključivo i samo vrednovao kompetenciju i etiku, a ne partijska pripadnost. Pokrenuo bih ozbiljnu reindustrijalizaciju u oblastima kompatibilnim s našim prirodnim resursima i potrebama. Nacionalizovao bih svu državnu imovinu koja je decenijama otuđivana na protivzakonit način”, poručuje on.

Nekadašnji premijer je naveo da se ni za jednu odluku ne kaje, jer je, prema njegovim riječima, svaka donijeta u konkretnom, izuzetno turbulentnom političkom i društvenom kontekstu i vezana je za taj trenutak.

“Uvijek sam postupao po savjesti i u granicama onog što je bilo realno moguće”, zaključio je Krivokapić.

Jakov Milatović je naveo da se ne kaje što je ušao u Krivokapićevu Vladu.

“Danas bih bio još tvrđi oko domaćinskog upravljanja državnim preduzećima i crvenih linija u ekonomiji, jer novac građana ne smije da bude politički plijen. Više bih i ranije insistirao na bržem i odlučnijem sprovođenju ključnih reformi, posebno na suzbijanju partitokratije i uvođenju meritokratije kao neupitnog principa. Ranije bih i jasnije ukazivao na štetnost političkih trgovina koje su usporavale rad vlade i ograničile transformaciju institucija”, naglasio je on.

Milatović je kazao da, iz ove perspektive, još jasnije vidi da “još uvijek imamo nezavršen posao u ekonomiji, još uvijek novac građana i državni resursi prečesto postaju politički plijen, još uvijek se vodi borba da izgradimo nezavisne i jake institucije koje nisu dio političke trgovine…”.

“Sigurno bih manje vremena trošio na ubjeđivanje političara, a više na razgovor s građanima, jer oni zahtijevaju poštenu državu, veće plate i evropsku budućnost”.

Šef države je izjavio da je ponosan na borbu za veće plate, pošteniju i pravedniju državu i evropski put Crne Gore.

“Ova borba nije završena i naš zadatak je da promjene dovedemo do kraja, bez povratka na vrijeme kad je jedna partija mislila da je jača od države i građana”, konstatovao je Milatović.

KO SU BILI ČLANOVI KRIVOKAPIĆEVOG KABINETA

Osim Krivokapića (kao premijera), Abazovića (drugog čovjeka Vlade), te Milatovića i Spajića (kao ministara ekonomskog razvoja i finansija), članovi prve post DPS izvršne vlasti bili su i: Tamara Srzentić (ministarka javne uprave, digitalnog društva i medija), Ratko Mitrović (ministar ekologije, prostornog planiranja i urbanizma), Sergej Sekulović (ministar unutrašnjih poslova), Olivera Injac (ministarka odbrane)…

Takođe, članovi Krivokapićevog kabineta bili su i Đorđe Radulović (ministar vanjskih poslova), Mladen Bojanić (ministar kapitalnih investicija), Aleksandar Stijović (ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede), Vesna Bratić (ministarka prosvjete, nauke, kulture i sporta), Jelena Borovinić Bojović (ministarka zdravlja) i Vladimir Leposavić (ministar pravde, ljudskih i manjinskih prava).

Izvor: “Vijesti”

Foto: GOV.ME