U Crnoj Gori postoje grupe i pojedinci koje zagovaraju stvaranje autonomnih oblasti na etničkom principu i komuniciraju sa srodnim grupama u susjednim zemljama, što može izazvati probleme u mješovitim nacionalnim sredinama, ali za sada nema ozbiljnijih posljedica po stabilnost države, saopšteno je u odgovorima na pitanja “Vijesti” iz Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB).

Prema saznanjima “Vijesti”, bezbjednosne službe posebno prate Nikšić, Tuzi, Ulcinj, Pljevlja i Gusinje – opštine u kojima su uočeni pojedinci i grupacije koje zagovaraju stvaranje srpskih, odnosno albanskih regija.

U Agenciji pojašnjavaju da takvi akteri djeluju na više načina, od javnih istupa do promotivnih kampanja na društvenim mrežama, a sve s ciljem da se izazove reakcija i prodube podjele po vjerskoj i nacionalnoj osnovi.

Gusinje (Foto: Screenshot/RTCG)

“Takođe, pojedine grupe promovišu i ideju decentralizacije posredstvom oglašavanja na društvenim mrežama, što se može sagledati kao određeni vid bezbjednosnih prijetnji prema teritorijalnom integritetu, prvenstveno kroz zagovaranje formiranja zasebnih regija i autonomnih oblasti na etničkom principu. Međutim, osim ovakvog vida djelovanja, koji se može svesti na verbalnu ravan, ANB nije registrovala druge metode djelovanja, koje bi se eventualno mogle podvesti pod ozbiljniji bezbjednosni rizik”, saopšteno je “Vijestima” iz tajne službe.

Pojasnili su da te grupe promovišu i ideju decentralizacije posredstvom oglašavanja na društvenim mrežama…

Iz institucije kojim rukovodi Ivica Janović, odgovorili su na pitanja lista o potencijalnim bezbjednosnim rizicima u opštinama Nikšić, Tuzi, Ulcinj, Pljevlja i Gusinje.

Iako nisu odgovorili na konkretna pojedinačna pitanja, iz tajne policije navode da grupe i organizacije, koje zagovaranje formiranja zasebnih regija i autonomnih oblasti na etničkom principu, odnosno njihovi vodeći predstavnici, polazeći od slične ideološke i nacionalne matrice, održavaju bliske kontakte sa srodnim grupama i udruženjima u državama regiona.

“Etnonacionalistički/etnoseparatistički orijentisani pojedinci se eksponiraju u okviru grupa i organizacija koje se prepoznaju po istupima sa pozicija različitih oblika ekstremizama, pri čemu se u njihovom djelovanju manifestuju i određeni pojavni oblici čiji je cilj generisanje reakcija koje doprinose polarizovanju društva po vjerskoj i nacionalnoj osnovi i stvaranju rizika za širenje mržnje i pojavu nasilnog ekstremizma, sa fokusom na mješovite nacionalne sredine. Upravo ovakav vid aktivnosti pojedinaca i grupa, u prethodnom periodu je (u manjem obimu i u određenom trenutku), imao uticaja na bezbjednosni ambijent u pojedinim nacionalno mješovitom sredinama, ali bez ozbiljnijih posljedica po bezbjednost i stabilnost države”, odgovorili su iz Janovićevog kabineta.

Navode da, istovremeno, polazeći od slične ideološke i nacionalne matrice, naznačene grupe i organizacije, odnosno njihovi vodeći predstavnici, održavaju bliske kontakte sa srodnim grupama i udruženjima u državama regiona.

Balkanski prostor je više puta bio poprište etnoseparatističkih projekata – od raspada Jugoslavije 1990-ih, do kasnijih inicijativa koje su u različitim formama zagovarale federalizaciju, autonomiju ili otcjepljenje na etničkoj osnovi. Crna Gora je i u vrijeme i nakon obnove nezavisnosti 2006. godine bila suočena sa intenzivnim propagandnim kampanjama koje su dovodile u pitanje njen suverenitet. Danas, iako u znatno manjem obimu, moguće je naći slične ideje na društvenim mrežama i u nekim političko-ideološkim krugovima.

Iz ANB poručuju da Agencija, kao dio sistema bezbjednosti Crne Gore, “kontinuirano i u skladu sa zakonskim ovlašćenjima, sprovodi sve aktivnosti koje se odnose na zaštitu Ustavom utvrđenog pravnog poretka, nezavisnosti, suvereniteta, teritorijalnog integriteta i bezbjednosti Crne Gore”.

Tuzi (Foto: Screenshot)

“Takođe, ANB sagledava sve događaje i pojave koji su u suprotnosti sa deklarisanim nacionalnim i strateškim spoljnopolitičkim interesima Crne Gore”, istakli su iz kabineta šefa tajne sužbe.

Tako su odgovorili na set pitanja o potencijalnim bezbjednosnim rizicima u opštinama Nikšić, Tuzi, Ulcinj, Pljevlja i Gusinje, koji bi mogli dovesti do separatističkih ili ekstremističkih tendencija, o postojanju procjena o prisustvu i djelovanju ekstremističkih grupa ili ideologija u ovim opštinama, i ako postoje – da li predstavljaju ozbiljnu prijetnju stabilnosti države, da li je zabilježena komunikacija ili saradnja lokalnih ekstremističkih struktura sa organizacijama ili političkim subjektima van Crne Gore, da li su evidentirane tenzije ili incidenti između različitih etničkih i vjerskih zajednica u Gusinju i drugim multietničkim opštinama, i kakve su prognoze kada je riječ o mogućnosti njihovog eskaliranja, da li postoje procjene o riziku gubitka efektivne državne kontrole nad teritorijama u opštinama Nikšić, Tuzi, Ulcinj, Gusinje i Pljevlja, da li Agencija ima razvijene planove za prevenciju ili reagovanje u slučaju jačanja separatističkih tendencija ili pokušaja stvaranja “autonomnih oblasti”, te koliko su međunarodni faktori (susjedne države, strane organizacije) prisutni ili aktivni u ovim pitanjima i da li predstavljaju prijetnju bezbjednosti Crne Gore.

ŠTA JE SU ETNONACIONALIZAM I ETNIČKI SEPARATIZAM

Američki politikolog Walker Connor u knjizi Ethnonationalism: The Quest for Understanding (1994) objašnjava da je nacija prvenstveno psihološki pojam, utemeljen na vjerovanju u zajedničko porijeklo, dok je država političko-pravni entitet.

Po njemu, emocionalna privrženost naciji daleko je dublja od odanosti državi, jer se nacija doživljava kao “proširena porodica”.

Dr Dušan Kecmanović piše da se nacionalizam i etnonacionalizam razlikuju, prvenstveno, po odnosu prema pojedincu, s jedne, i naciji, odnosno državi, s druge strane.

“Nacionalizam bi da ograniči moć vlasti i obezbijedi građanska prava, individualnu slobodu i autonomiju. Etnonacionalizam, pak, stavlja naciju iznad interesa i prava pojedinca”, piše on u tekstu Nacionalizam-etnonacionalizam: Umrijeti i ubijati za svoj narod.

Etnički separatizam predstavlja zagovaranje odvajanja određene etničke grupe od šire političke zajednice, često motivisano težnjom za samoodređenjem, autonomijom ili nezavisnošću. Ovaj pokret može nastati zbog osjećaja marginalizacije, diskriminacije ili kulturnih razlika, što grupe vodi ka nastojanju da steknu veću kontrolu nad svojim upravljanjem i resursima. Etnički separatizam često dovodi do tenzija ili sukoba unutar država, naročito u multietničkim društvima.

S druge strane, separatizam je politički koncept u kojem grupa, često definisana zajedničkim etničkim, rasnim, jezičkim, geografskim ili vjerskim karakteristikama, teži da stekne nezavisnost od većeg upravljačkog tijela. Ova težnja može uključivati nastojanje za samosuverenitetom ili stvaranje posebnih društvenih struktura koje čuvaju identitet grupe i štite je od spoljnih kulturnih uticaja.

Izvor: “Vijesti”

Foto: Pljevlja (pljevlja.me)