Zemljotres od 1979. godine je bio jak IX stepeni po MCS skali u epicentralnoj zoni – na jadranskoj dislokaciji u moru, na potezu od Ulcinja do Bokokotorskog zaliva, gdje je pomijeranje rasjeda bilo 80 cm. Bio je april i bila je nedjelja, više od 100 žrtava. Šta da je bio ponedjeljak i djeca u srušenim školama? Ili jul i turisti u hotelima?

Foto: Barinfo.me

Nakon zemljotresa koji se dogodio 1979. godine, struka je rekla svoje. Identifikovani su rasjedi duž Crne Gore, posebno primorja kao zone sa IX stepenom seizmičkog inteziteta. Preporučeno je da se duž rasjeda ne gradi. To nije ispoštovano.

Iskustvo je trebalo da posluži da se spremnije dočekamo mogući novi zemljotres. Dobili smo građevinski fakultet na kom se, osim onog u Skoplju, izučavalo aseizmičko projektovanje. Struka je rekla – ne treba graditi objekte koji su u svojoj osnovi asimetrični, poput nekadašnjeg hotela Tamaris, koji je 1979. godine imao oštećenja na stubovima zbog torzionog efekta, kao i dijagonalne pukotine nastale smicanjem (kasnije je porušen od strane firme Dragana Brkovića, čije je poslovanje imalo stepen seizmičkog inteziteta u Herceg Novom XII po MCS skali – što generalno znači mijenjanje geografije).

Danas imamo klasični uticaj arhitektonske struke gdje je vizuelno primat, a u interesu investitorske urbanizacije. Nijesmo naučili lekciju. Objekti se grade da bi izdržali projektovani stepen seizmičkog inteziteta i tačka. Zemljotres od 1979. godine je bio jak IX stepeni po MCS skali u epicentralnoj zoni – na jadranskoj dislokaciji u moru, na potezu od Ulcinja do Bokokotorskog zaliva, gdje je pomijeranje rasjeda bilo 80 cm. Bio je april i bila je nedjelja, više od 100 žrtava. Šta da je bio ponedjeljak i djeca u srušenim školama? Ili jul i turisti u hotelima?

Pri tom, tada je SFRJ osim JNA imala Civilnu zaštitu i teritorijalnu odbranu. Svaki građanin je u vanrednoj situaciji znao mjesto odziva, ali takođe i da pruži prvu pomoć unesrećenima. Imali smo jake firme sa građevinskom mehanizacijom i mogli da dejstvujemo u svakom gradu. Dobili smo brzu pomoć.

Danas nemamo ništa. Službe koje se bave vanrednim situacijama su fiktivne. Postoje na papiru. Njihova snaga se vidjela u poplavama u Zeti i – za Nušića -nevjerovatnoj borbi protiv snijega u Podgorici, kada je u za čišćenje snijega, korišćenja mehanizaciju namijenjena za potpuno druge radove.

Danas građani u regularnim uslovima ne znaju da pruže unesrećenom na ulici prvu pomoć, a kamoli da se ponašaju adekvatno u uslovima sličnim onima iz 1979. Nema SFRJ, ni moćnih građevinskih mašina koje su bile angažovane u spasavanju iz ruševina, firmi Prvoborac iz Herceg Novog, GP Crna Gora iz Nikšića, OGP iz Podgorice i drugih, kompletnih timova Civilne zaštite po opštinama, JNA. Ostade samo BEMAX.

Nakon 37 godina od katastrofalnog zemljotresa, kao sistem smo u debelom minusu. Sve se svodi na nadu da se – neće desiti. Ako se desi – gledaćemo ožalošćene političke prvake koji će od tragedije za čije su posljedice odgovorni, napraviti političku propagandu.

Japan je reper za spremnost na zemljotres i to je trebalo da postane uzor nama već 16. aprila 1979. godine. Ljudima iz struke jeste. Ali struka nije politika. S početka devedesetih gradilo se bez kontrole struke – posebno u Budvi. Ni danas nije mnogo bolje. Autoru teksta je ponuđeno prošle godine da zadovolji formu – potpiše dokumentaciju jednog od investitora u Budvi bez izlaska na gradilište za vrlo primamljiv novac. Odbio sam. Ali to je prikaz zakonskih anomalija gdje je u građevinarstvu sve moguće – pa i zadovoljavanje forme bez suštine.

U Turskoj su u zemljotresima srušene nove zgrade. Tek da se zna.

Predrag M. Nikolić (Monitor)