Međunarodna zajednica regiju Nagorno-Karabah smatra dijelom Azerbejdžana, ali, u praksi, nju vode Jermeni, većinsko stanovništvo koje ne prihvata vlast iz Bakua

Foto: en.wikipedia.org

Jermenija i Azerbejdžan, dvije zemlje nastale raspadom Sovjetsog saveza 1991. godine, u nedjelju su proglasile ratno stanje i započele opsežne vojne operacije oko regije Nagorno-Karabah, oko koje se već dugo spore. 

Međunarodna zajednica regiju Nagorno-Karabah smatra dijelom Azerbejdžana, ali, u praksi, nju vode Jermeni, većinsko stanovništvo koje ne prihvata vlast iz Bakua. 

Dvije države već su vodile jedan rat oko Nagorno-Karabaha, od 1992. do 1994. godine, kada su jermenske snage okupirale gotovo cijelu tu oblast, kao i dio Azerbejdžana.

Generalna skupština Ujedinjenih nacija Rezolucijom iz 2008. godine pozvala je jermenske snage da napuste okupiranu teritoriju, ali stanje na terenu do danas ostalo je nepromijenjeno.  

Slijedi presjek ključnih događaja koji su doveli do ratova Jermenije i Azerbejdžana.

1988. – GLASANJE O PRIPAJANJU JERMENIJI

Parlament regije izglasao je pripajanje Nagorno-Karabaha Jemeniji. Azerbejdžanci koji žive u toj oblasti bijkotovali su referendum.

Zahtjevi za ujedinjenje sa Jermenijom u početku su bili miroljubivi, ali kako se bližio raspad SSSR-a, tenzije su rasle.

1992. – POČETAK BORBI

Borbe između dvije strane počele su krajem ljeta 1992. godine, nakon što međunarodni napori za posredovanjem nisu urodili plodom.

U proljeće 1993. godine jermenske snage zauzele su i dio teritorije van Nagorno-Karabaha.

1994. – KRAJ RATA

Do kraja rata, 1994. godine, Jermeni su stekli potpunu kontrolu nad gotovo cijelom regijom Nagorno-Karabaha, a zauzeli su devet odsto terirorije Azerbejdžana.

Primirje, pod pokroviteljstvom Rusije, potpisano je u maju 1994. godine, a mirovni pregovori su se od tada vodili uz posredovanje Minsk grupe, tijela koje je formirala Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju (OSCE), a koju vode Francuska, Rusija i SAD.

Pretpostavlja se da je u ratu poginulo oko 30.000 ljudi, a stotine hiljada su napustile domove.

2008. – REZOLUCIJA UN-A

Nakon protesta, koji su uslijedili poslije jermenskih izbora 2008. godine, izbili su najteži sukobi između etničkih Jermena i azerbejdžanskih snaga.

Jermenija je optužila Azerbejdžan da pokušava da iskoristi proteste u Jermeniji, a Baku je optuživao Jerevan da pokušava da odvuče pažnju od unutrašnjih tenzija u Jermeniji.

Nakon tih sukoba, Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila je sa 39 glasova za i sedam protiv Rezouciju 62/243, kojom traži povlačenje svih jedmenskih snaga sa okupirane teritorije Azerbejdžana.

2010. – RAZMJENA VATRE NA GRANICI

U zoni kontakta azerbejdžanskih i jermenskih snaga iz Nagorno-Karabaha izbila je razmjena vatre.

Azerbejdžan je optužio jermensku vojsku da je pucala na azerbejdžanske položaje u blizini nekoliko sela.

Izvještaji govore da su poginula tri azerbejdžanska vojnika, dok je jedan ranjen.

Od 2008. do 2010. godine, u različitim incidentima,u na obje strane su poginula 74 vojnika.

2011 – 2013. –  ŽRTVE U NOVIM SUKOBIMA NA GRANICI

Krajem aprila 2011. godine, u sukobima na granici, poginula su tri vojnika Nagorno-Karabaha, a 5. oktobra ubijena su dva azerbejdžanska i jedan jermenski vojnik.

Te godine stradalo je 10 pripadnika jermenskih snaga.

Sljedeće godine broj žrtava iznosio je 33 (19 azerbejdžanskih i 14 jermenskih vojnika), a u nekim izvještajima navodio se i veći broj.

2014: OBARANJE HELIKOPTERA

Do 20. juna broj žrtava u nekoliko incidenata iznosio je 16, a do 2. avgusta azerbejdžanske vlasti potvrdile su smrt osam vojnika.

U novembru je azerbejdžanska vojska oborila helikopter snaga Nagorno-Karabaha.

Ta godina je za jermenske snage bila najteža, sa 27 mrtvih vojnika, dok je Azerbejdžan izgubio 34 vojnika.

2015. – SPORADIČNE BORBE

Te godine ubijena su 42 jermenska vojnika, kao i pet civila, a Azerbejdžan je izgubio 64 vojnika.

Borbe su vođene u januaru, junu, avgustu, septembru, novembru i decembru.

2016. – ČETVERODNEVNI RAT

Tokom januara i februara bilježene su nove žrtve, a od 1. do 5. aprila, u žestokom borbama na granici Nagorno-Karabaha, poginulo je 88 jermenskih vojnika.

Broj mrtvih na drugoj strani kretao se od 31 do 92, u zavisnosti od izvještaja.

Tokom borbi oboren je jedan azerbejdžanski helikopter, 13 dronova i uništen jedan tenk.

2020. – STANJE RATA

Nakon višegodišnjih manjih incidenata, u julu 2020. desio se sukob kod Tavusha, u kojem je ubijeno 13 azerbejdžanskih i pet jermenskih vojnika.

Dvadeset sedmog septembra, nakon novih incidenata u Nagorno-Karabahu, Jermenija je proglasila ratno stanje i mobilizaciju.

Istog dana to je učinio i Azerbejdžan.

Izvor: Al Jazeera