Iz štampe izašao 51. broj “Komune” na povećanom broju stranica (32), sa bogatim programskim sadržajem o arhitektonsko-graditeljskom nasljeđu Podgorice i dijelom onih koji su ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i Crne Gore .

Časopis se nalazi na svim prodajnim mjestima i kioscima za štampu u svim crnogorskim gradovima.

Iz širokog tematskog opusa ovog posebnog tematskog broja u kojem su učestvovali poznati i kompetetni autori izdvajamo neke od naslova.

Najnoviji broj “Komune” počinje Uvodnikom prof. dr Slavice Stamatović Vučković u kojem se ističe da „kao snažan nosilac društvenog identiteta arhitektura je neka vrsta hard memorije, zbog čega i ima tako značajnu ulogu u stvaranju i održavanju kolektivnog sjećanja, jer slojevi grada i iskustva prošlosti stvaraju njegov identitet -palimpsest različitih rukopisa“.

Uz ovaj tematski broj o arhitektnosko-graditeljskom nasljeđu Podgorice mr Željko Rutović, u tekstu pod nazivom „Čitati grad“, na primjeren način govori da „danas kada se gradovi ubrzano transformišu i dobijaju futurističke ideje i vizije, sve više dolazi do izražaja njihovo istorijsko arhitektonsko nasljeđe kao jedinstveni govor prošlosti“.

U ovom posebnom tematskom broju “Komune” mr Veselin Konjević vodi nas kroz Podgoricu kroz vjekove sa svojim tekstom pod nazivom „Grad nastajao na šest rijeka“, u kojem naglašava da se Podgorica prvi put pominje u dokumentima Kotorskog arhiva 1326. godine, a da je ubrzano rasla minulih godina, doživljavajući pravi preporod naročito na polju intenzivne urbanizacije i razvoju građevinarstva.

S druge strane, Danilo Burzan piše o Duljki kao kolijevci Podgorice koja zaslužuje mnogo veću pažnju, kao i urbanizaciji Podgorice gdje u tekstu pod nazivom „Ulice kratkog sjećanja“ piše da je svaka priča o ulicama Podgorice vezana za njenu urbanizaciju.

Tu je i tekst sa naslovom „Knjiga postojanja Podgorice“, o graditeljskoj baštini Velizara Radonjića, u kojem on ističe da „graditeljsko nasljeđe i graditeljska baština nijesu samo artefakti, arheološke iskopine, stare zgrade ili mostovi, već da je ona i hronika našeg nastajanja i postojanja, naša istorijska čitanka, knjiga postanja i najviši sertifikat našeg identiteta“.

U ovom broju “Komune” iz pera Marijana Maša Miljića još jedno podsjećanje na Jusovaču – zapušteno kameno zdanje u srcu Podgorice koje prestavlja ruglo grada, koje će, napokon, kako najavljuju iz Uprave za kapitalne projekte, Glavnog grada i Ministarstva kulture i medija, nadamo se, konačno biti rekonstruisano.

O Podgorici kao prostoru sudara i prožimanja raznih kultura i civilizacija, u tekstu pod naslovom „Plodni dodir različitih kultura“, piše Abdulah Bato Abdić i podsjeća na Vezirov most kao grandiozno kameno djelo po kojem se Podgorica, između ostalog, odavno prepoznavala, a Slobodan Čukić o podgoričkom manastiru Sveti Đorđe koji nikada nije zaživio, ali je kao dokaz za izgradnju tog manastira ostao pečat iz 1408. godine kao jedini svjedok. Ivan Kern piše o zaboravljenom, nekada velelepnom antičkom mostu na Morači, jednom od najljepših mostova koje su ovi krajevi vidjeli i koji je ostao sakriven u vremenu i prostoru.

O graditeljskom nasljeđu Stare varoši i Drača piše arhitektica, mr Jovana Radević, koja u u tekstu pod nazivom „Od reciklaže materijala do recikalaže ideja” ističe da „zidine Stare varoši i Drača čuvaju brojne lekcije iz istorije Podgorice, ali nas, takođe, dosta toga mogu naučiti i o načinu gradnje“, dok dr Goran Sekulović u tekstu „Arhitektura nije naselje ili grad, već ideja prostora“ napominje da, kada se govori o korijenima i pionirima podgoričkog savremenog graditeljstva arhitektonskog rukopisa, nužno se mora imati u vidu vrijeme nakon Drugog svjetskog rata“.

Iz ugla Zlatka Vujotića, neprevaziđenog majstora i obnovitelja starih kamenih građevina, “Komuna” objavljuje tekst „Jezgra Podgorice moraju ostati autentična”, gdje konstatuje da “Mirkova i Stara varoš ubrzano nestaje pod naletom betona“, a u ovom broju publikovan je i svojevremeni tekst Pavla Rovinskog o starim podgoričkim kućama.

O arhelogiji Podgorice – zakonodavnom i institucionalnom okviru piše dr Petra Zdravković koja, kao direktorica Uprave za zaštitu kulturnih dobara, piše da Podgorica obiluje arheološkim lokalitetima širokog hronološkog opsega, od praistorije do savremenog doba.

U tekstu “Prvi stambeni objekti s kraja XV vijeka“ dr Igbala Šabović Kerović ističe da je Podgorica od osnivanja i nakon 1878. godine, pa sve do sredine XX vijeka, predstavljala organski jedinstvenu cjelinu čiji se urbani rast, u odnosu na naslijeđenu urbanu strukturu, nakon 1878. godine vezuje za formiranje nove Mirkove varoši, a transformacije za kasniji period, vrijeme donošenja i implementaciju prvih regulacionih planova tokom druge polovine XX vijeka.

U ovom posebnom tematskom broju, “Komun@” ekskluzivno publikuje tekstove dvoje crnogorskih mladih arhitekata koji su bili stipendisti Evropske unije u projektu BalkanStoryMap, koji se odnosio na arhitektonsko nasljeđe druge polovine XX vijeka u cilju očuvanja kulturno-istorijskog i arhitektonskog značaja, uz uvodnik dr Milice Vujošević iz NVO “Kana/ko ako ne arhitekt/”, kao rukovoditeljke tog projekta, i prof. dr Slavice Vučković Stamatović kao njihove mentorke u radionici “Housing +”. Tako je publikovan tekst Selme Bulić o rezidencijalnom kompleksu Malo brdo kao posljednjem kriku socijalističkog ideala stanovanja i mr Danila Bulatovića, doktoranda na Univezitetu Politehnike u Torinu, koji je napisao tekst „Arhitektura kao reprezentacija nekadašnje elite“, koji se odnosi na stambenu zgradu za izvršne organe SR CG u Beogradskoj ulici u Podgorici.

U tekstu „Nostalgija za budućnost“, mr Aleksandar Ašanin, arhitekta, piše o Podgorici juče, danas i sjutra u kojem ističe „da je današnja Podgorica asambl različitih graditeljskih filosofija i njihovih proizvoda i grad u kojem gotovo ništa nije sačuvano u svom izvornom obliku koji mahnitom brzinom proizvodi svoj vjetrovatno najnehumaniji stratum-invensitorski cementopolis…“

“Komun@” i u ovom broju ne zaboravlja one koji su ostavili traga u graditeljskom životu Podgorice i Crne Gore, pa u tekstu pod naslovom „Arhitektura je etički čin“ arhitektica mr Ane Dobrašinović piše o Svetlani Kani Radević i njenim projektima “čiji projektantski nerv je uvijek bio napet sa očiglednom jakom željom da bude aktuelna dosljedna svom karakterističnom eksperementisanju“, a arhitekta Vildan Ramusović u tekstu pod naslovom „Prvi laureat Borbine nagrade za arhitekturu“ podsjeća na Milana Popovića, jednog od najnagrađivanijih arhitekata na prostoru bivše SFRJ „koji je sav svoj radni i životni vijek utkao u biće Podgorice i Crne Gore, stvarajući njen prostor, izgled i stil“.

Ovaj broj “Komune završava tekstovima o knjizi „Podgorica kroz prostor i vrijeme”, autorke dr Igbale Šabović Kerović, o kojoj prof dr Aleksandar Čilikov ističe da je to „kapitalno naučni projekat i monografija koja jasno ukazuje na značaj graditeljskog nasljeđa u formiranju kulturnog identiteta Podgorice…“ i tekstom „Hronika graditeljstva u Crnoj Gori”, autora Velizara Radonjića, koja, po dr Mileti Bojoviću, vanrednom članu CANU, predstavlja “svojevrstan ljetopis, odnosno hroniku razvoja graditeljstva…“

I ovaj broj “Komune” uredio je mr Amer Ramusović, dok je za dizajn i grafičko uređenje bio zadužen Voislav Bulatović.