Slovenačku javnost uznemirila je informacija o uništenju kompleksa Slovenske plaže u Budvi koju je osmislio slovenački arhitekta Janez Kobe, saopšteno je iz Kulturnog centra crnogorskih društava Slovenije (KCCDS).

Više slovenačkih arhitektonskih, kulturnih i istraživačkih institucija je potpisalo poziv za zaštitu turističkog naselja Slovenska plaža u Budvi. Po planovima crnogorskog investitora, hotelske grupe Budvanska rivijera, i njenoga dioničara, MK Group, navodno bi naselje porušili i područje potpuno izobličili.

“Po informacijama, crnogorski investitor namjerava da poruši kompleks. To bi značilo nenadoknadiv gubitak kulturnog i prostorskog nasljeđa”, piše u saopštenju koje je potpisao predsjednik KCCDS, Nenad Martinović.

Stručnjaci Slovenije upozoravaju da bi rušenje kompleksa značilo neoprostivi gubitak kulturnog i prostornog nasljeđa i simboličnog mosta između Slovenije i Crne Gore.

“Radi se o cjelovitoj prostornoj umjetnosti koja u jedistvenu arhitekturnu viziju povezuje urbanizam, arhitekturu, pejzažno uređenje, oblikovanje enterijera, grafičku sliku i umjetničku opremu”, zapisali su o Kobeovom stvaralaštvu mnogobrojni potpisnici poziva, a među njima je više instituta i fakulteta, komora za arhitekturu i nosioca autorskih prava.

Poziv su naslovili na nadležne institucije, među njima na slovenačku i crnogorsku vladu i evropsku komesarku za proširenje EU, Martu Kos.

U saopštenju se dodaje da je, za neupućene, turističko naselje Slovenska plaža u Budvi između 1981. i 1984. osmislio arhitekta Janez Kobe (1947–2024). Naselje su arhitekta Kobe i njegovi saradnici osmislili u sklopu potresne obnove crnogorske obale nakon potresa 1979. godine koji je jako oštetio istorisko jezgro Budve i hotele iz šestdesetih godina.

Bio je, dodaje se, raspisan anonimni savezni jugoslovenski urbanističko-arhitekturni konkurs za oblikovanje savremenog naselja. Pobjedničko rješenje je 1980. pripremio Janez Kobe sa saradnicima u birou LBA arhitekti. Za to rješenje je dobio prestižnu Borbinu nagradu i nagradu grada Budve.

“Slovenska plaža nije samo turistični kompleks nego dio evropske prostorske kulture, koja utemeljuje vrijednosti saradnje i poštovanja prostora”, piše u saopštenju.

Očito je, dodaju, da neki u Crnoj Gori ne poštuju Evropsku direktivu o energetskoj efikasnosti zgrada (EPBD), “renovation first” – prednosnu obnovu pred rušenjem.

“Crnu Goru, kao kandidatku za članstvo u EU, obavezuje i Granadska konvencija (1985), koja određuje obavezu čuvanja arhitektonskog nasljeđa kao dijela kulturnog identiteta prostora. Savez Kulturni centar crnogorskih društava poziva slovenačku i crnogorsku vladu, predsjednike obje države, nadležna minstarstva obje države, ambasade obje države, da pokrenu sva pravna sredstva, da se zaustavi ovaj besmisleni kulturocid prostora koji je važan za Sloveniju i Crnu Goru.

Stop kapitalu i devastiranju Crne Gore!”, zaključuje se u saopštenju.

Osnivači Saveza Kulturni centar crnogorskih društava su Društvo Rojakov Plava i Gusinja “Izvor” Kranj, Zveza črnogorskih društev Slovenije, Društvo Črnogorcev in Prijateljev Črne Gore “Montenegro” Ljubljana, Črnogorsko društvo “Črna Gora” Ljubljana, Črnogorsko kulturno društvo “Komovi” Maribor, Kulturno športsko društvo  Montenegro – Bihor, Kulturno in športno društvo “Sandžak” v “Sloveniji.

Pozivu su se pridružili i istaknuti slovenački intelektualci crnogorskog porijekla Doc. dr Peđa Ašanin Gole, Remzo Skenderović, univ. dipl. pravnik i Skender Bajrović, profesor likovne umjetnosti.

Foto: Savez Kulturni centar crnogorskih društava