SKANDAL U EVROPI! Oko 200 djece začeto spermom donora s mutacijom koja izaziva rak, neka već umrla: BBC stavio Srbiju među zemlje gdje je poslata sjemena tečnost
Većina tijela donora ne sadrži opasni oblik TP53, ali ga sadrži do 20 odsto njegove sperme. Međutim, sva djeca nastala iz takve sperme imaće mutaciju u svakoj ćeliji svog tijela. To je poznato kao Li-Fraumeni sindrom i nosi do 90 odsto rizika od razvoja raka, posebno u djetinjstvu, te raka dojke kasnije u životu. Ljekari koji su liječili djecu s rakom povezanim s donacijom njegove sperme izrazili su zabrinutost na Evropskom društvu za humanu genetiku ove godine. Izvijestili su da su detektovali 23 djece s varijantom među 67 poznatih u tom trenutku. Desetoro je već imalo dijagnostikovan rak
Donor sperme, koji je nesvjesno nosio genetsku mutaciju koja dramatično povećava rizik od raka, postao je otac najmanje 197 djece širom Evrope, šokantni su rezultati medijske istrage slučaja.
Neka djeca su već umrla, a samo će manji dio one koja naslijede mutaciju izbjeći rak tokom života.
Evropska banka sperme u Danskoj, koja je prodavala spermu, izrazila je “najdublje saosjećanje” pogođenim porodicama i priznala da je u nekim zemljama spermom začeto previše beba.
Istragu je sprovelo 14 javnih medijskih servisa, uključujući BBC, u sklopu istraživačke mreže Evropske radio-difuzne unije.
Sperma potiče od anonimnog muškarca koji je bio plaćen za donacije dok je bio student, počevši od 2005. godine. Njegova sperma korištena je u razdoblju od oko 17 godina, a korištena je u 67 klinika za plodnost u 14 zemalja.
Sperm donor who fathered 197 children found to carry gene mutation that gives children 90% cancer riskhttps://t.co/IhVqrceOJs
— GB News (@GBNEWS) December 10, 2025
Donor je zdrav i prošao je provjere za donore. No, DNA u nekim njegovim ćelijama mutirala je prije njegovog rođenja. Mutacija je oštetila gen TP53, koji ima ključnu ulogu u sprečavanju pretvaranja normalnih ćelija u kancerogene.
“TO JE STRAŠNA DIJAGNOZA”
Većina tijela donora ne sadrži opasni oblik TP53, ali ga sadrži do 20 odsto njegove sperme. Međutim, sva djeca nastala iz takve sperme imaće mutaciju u svakoj ćeliji svog tijela. To je poznato kao Li-Fraumeni sindrom i nosi do 90 odsto rizika od razvoja raka, posebno u djetinjstvu, te raka dojke kasnije u životu.
“To je strašna dijagnoza”, rekla je za BBC Clare Turnbull, genetičarka za rak s Instituta za istraživanje raka u Londonu. “To je vrlo izazovna dijagnoza za porodicu, postoji doživotni teret života s tim rizikom, jasno je da je devastirajuća”, dodala je.
Svake godine potrebne su pretrage magnetnom rezonancom (MR) cijelog tijela i mozga, kao i ultrazvuk abdomena, kako bi se pokušali otkriti tumori. Žene često odlučuju preventivno ukloniti dojke kako bi smanjile rizik od raka.
Evropska banka sperme rekla je da “donor i članovi njegove porodice nisu bolesni” te da se takva mutacija “ne otkriva preventivnim genetskim testiranjem”. Naveli su da su donora “odmah blokirali” nakon što je otkriven problem.
Ljekari koji su liječili djecu s rakom povezanim s donacijom njegove sperme izrazili su zabrinutost na Evropskom društvu za humanu genetiku ove godine. Izvijestili su da su detektovali 23 djece s varijantom među 67 poznatih u tom trenutku. Desetoro je već imalo dijagnostikovan rak.
Sperm from donor with cancer-causing gene was used to conceive almost 200 children https://t.co/o8LZs6ua5H
— BBC News (UK) (@BBCNews) December 10, 2025
Ali, putem zahtjeva za pristup informacijama i intervjua s ljekarima i pacijentima otkriveno je da je znatno više djece rođeno nakon oplodnje spermom tog donora. Radi se o najmanje 197 djece, ali ni to možda nije konačna brojka jer nisu dobijeni podaci iz svih zemalja. Takođe, nije poznato koliko je te djece naslijedilo opasnu varijantu.
MAJKA DJEVOJKE S MUTACIJOM: “RAK ĆE NAM VISITI NAD GLAVOM CIJELI ŽIVOT”
“Imamo mnogo djece koja su već razvila rak. Imamo djecu koja su već razvila dva različita raka, a neka su umrla u vrlo ranoj dobi”, kaže Edwige Kasper, genetičarka za rak sa Univerzitetske bolnice u Rouenu u Francuskoj, koja je predstavila početne podatke.
Francuskinja Céline, čije je ime promijenjeno radi zaštite identiteta, samohrana je majka čije je dijete začeto donorovom spermom prije 14 godina i razvilo je mutaciju. Kontaktirala ju je klinika za plodnost u Belgiji, koju je već ranije koristila, i podstakla da testira svoju ćerku.
Kaže da “nema nikakvih loših osjećaja” prema donoru, ali smatra neprihvatljivim što joj je data sperma koja “nije bila čista, nije bila sigurna, nosila je rizik”. I svjesna je da će dijagnoza raka visiti nad njih dvije do kraja života.
“Ne znamo kada, ne znamo koji i ne znamo koliko njih”, kaže Celine. “Razumijem da postoji velika vjerovatnost da će se dogoditi, i kada se dogodi, borićemo se, a ako ih bude više, borićemo se više puta”.
SPERMA KORIŠĆENA I U SRBIJI?
Prema istrazi BBC-a objavljena je i mapa zemalja u kojima je sperma distribuirana. Na toj mapi nalazi se i Srbija.
Sudeći po onome što je objavio BBC, sperma sa genetskom mutacijom je korićena u:
Srbiji
Irskoj
Islandu
Španiji
Gruziji
Grčkoj
Njemačkoj
Sjevernoj Makedoniji
Albaniji
Mađarskoj
ISTI SKANDAL VEĆ POTRESAO EVROPU
U maju ove godine saznalo se za sličan slučaj, kada je otkriveno da je 67 djece začeto sa istim donorom sperme, a da je 10 njih oboljelo od raka.
Donor je bio nosilac rijetke mutacije gena “TP53”, koja je kasnije povezana sa Li-Fraumenijevim sindromom – jednim od najtežih naslednih oblika predispozicije za rak, naveo je “Gardijan”.
U trenutku donacije 2008. godine mutacija nije bila poznata kao kancerogena i nije mogla da bude otkrivena standardnim testiranjem.
Do otkrića je došlo kada su dvije porodice, čija su djeca oboljela od raka, nezavisno kontaktirale klinike za vantjelesnu oplodnju.
Kasnija analiza pokazala je da je 23 djece naslijedilo mutaciju, uključujući slučajeve leukemije i Hočkinovu bolest.
Izvor: “Jutarnji list”, “Blic”
Foto: Ilustracija (Printscreen/InterfilityTV)
