Dolaskom Andrije Mandića (Nova srpska demokratija) na čelo crnogorske Skupštine, zapadne države oko šefa parlamenta formirale su svojevrsni “sanitarni kordon”. Iako je Mandić u prvoj godini na funkciji pravio greške, u međuvremenu je ublažio retoriku, a promjena geopolitičkih okolnosti dovela je do popuštanja obruča u kom se našao.

Tako novinar Željko Pantelić za “Vijesti” komentariše “brušenje” Mandićevog imidža na Zapadu – od činjenice da nije dobio čestitku ni sa jedne važne zapadne adrese nakon što je izabran za prvog čovjeka najvišeg zakonodavnog doma krajem oktobra 2023. godine – do “turneja” po Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) i Velikoj Britaniji dvije godine kasnije.

Foto: Skupština

Desetak dana nakon što je podrškom 49 poslanika izglasan za prvog čovjeka parlamenta, Mandić je organizovao prijem povodom Dana parlamentarizma. Niko od ambasadora država Kvinte (SAD, Francuska, Njemačka, Velika Britanija i Italija) i Delegacije Evropske unije (EU) nije prisustvovao događaju. Od zemalja članica NATO-a, svečanosti je prisustvovao tek jedan ambasador – Bariš Kalkavan (Turska).

Države Kvinte i Delegacija EU Mandiću nisu čestitale ni izbor na funkciju šefa Skupštine, protivile su se ulasku Mandićeve koalicije Za budućnost Crne Gore (ZBCG) u vlast, a iz ambasade SAD su poručivali da im taj savez, koji je bio protiv članstva države u NATO-u i priznanja nezavisnosti Kosova – nije partner.

Međutim, Mandićev “proevropski” nastup i promjena kretanja globalne politike, uticali su na to da Zapad “omekša” svoj stav prema čelniku Skupštine.

Imao je sastanke s ambasadorima država Kvinte i Delegacije EU, razgovarao je s predsjednicom Evropskog parlamenta Robertom Metsolom, a početkom novembra boravio je u zvaničnoj posjeti SAD-u, gdje se, između ostalih, sastao i sa kongresmenkom Republikanske stranke Elis Stefanik. Ona je bliska MAGA (Make America Great Again – učinimo Ameriku ponovo velikom) pokretu, čiji je neformalni lider američki predsjednik Donald Tramp.

Posljednje Mandićevo putovanje bilo je u Veliku Britaniju – gdje je boravio na poziv predsjednika Donjeg doma parlamenta te države Lindzija Hojla, koji mu je i na sjednici zakonodavnog tijela kojim upravlja poželio dobrodošlicu. Osim Hojla, sastao se i sa šefom Gornjeg doma parlamenta lordom Džonom Mekfolom.

Iz Mandićevog kabineta nisu odgovorili na pitanje “Vijesti” da li šef parlamenta smatra da mu njegove “proevropske” poruke, poput one da će na leđima nositi opoziciju u EU, polako otvaraju vrata visokih adresa na Zapadu.

KORIGOVAO RJEČNIK

Pantelić navodi da je na početku Mandićevog mandata, u evroatalantskim okvirima, kreirana neka vrsta “sanitarnog kordona” oko njega.

Ocijenio je da je Mandić u prvoj godini na čelu parlamenta napravio par pogrešnih poteza – poput pojavaljivanja na proslavi izborne pobjede u štabu Srpske napredne stranke (SNS) u Beogradu polovinom decembra 2023. i prijema tadašnjeg predsjednika bosansko-hercegovačkog entiteta Republika Srpska Milorada Dodika u Skupštini Crne Gore bez obelježja Bosne i Hercegovine.

“… Kao i serije izjava i poteza koje nisu bile na liniji dogovora koalicionih partnera, uključujući i usvajanje Rezolucije o Jasenovcu”, dodao je on.

Nakon usvajanja Rezolucije o genocidu u sistemu logora Jasenovac, Dahau i Mauthauzen krajem juna 2024. godine, Mandić je proglašen nepoželjnom osobom u Hrvatskoj, zajedno s potpredsjednikom Vlade Aleksom Bečićem (Demokrate) i poslanikom Demokratske narodne partije Milanom Kneževićem.

Mandić je početkom godine čestitao neustavni Dan Republike Srpske, a krajem septembra prisustvovao je vojnoj paradi u Beogradu…

Pantelić ističe da je prvi čovjek parlamenta “korigovao” rječnik i smanjio broj pogrešnih poteza.

Foto: Skupština

“Takođe, vrijeme je pokazalo da se on nije dodatno približio ni Beogradu, a ni Moskvi. I pored redovnog postavljanja zamki, prije svih od poslanika Demokratske partije socijalista (DPS), oko identitetskih pitanja, odnosa prema NATO-u, Rusiji, Mandić ih je, više-manje, uspješno izbegavao”, konstatovao je sagovornik.

Doskorašnji potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin, blizak predsjedniku te države Aleksandru Vučiću, nedavno je kritikovao Mandića. Povodom odluke da Crna Gora šalje vojnike u NATO misiju pomoći Ukrajini, Vulin je kazao da su neki crnogorski Srbi glasali za to “po potrebi”, ali da je Mandićeva Nova srpska demokratija dala presudne glasove, što “nije razlog za čuđenje, već za gađenje”.

“Možda bi im neka ambasada uskratila poziv na koktel, Mandić bi možda bio zamijenjen, a u Briselu bi im upisali jedan minus”, dodao je on.

Pantelić napominje i da je promjena geopolitičkih okolnosti doprinijela da “sanitarni kordon” počne da popušta.

“… Tim prije što u Vašingtonu nemamo više administraciju koja je prijatelj evropskih integracija i proširenja, već je sve otvorenije na strani suverenističkih i populističkih snaga čiji je cilj da vrate EU na nivo carinske unije i jedinstvenog tržišta, bez ikakve druge političke težine ili značaja”, objašnjava on.

Istakao je da je paradoksalno da su SAD u prošlosti, prije početka invazije Rusije na Ukrajinu i pogotovo prije povratka Trampa, uvijek bile mnogo rigidnije oko ulaska stranaka bivšeg Demokratskog fronta (DF) u vlast, dodajući da je došlo do novog balansiranja snaga i prestrojavanja.

“U samoj Uniji imamo mnogo političara na vlasti u važnim evropskim državama čiji su stavovi mnogo problematičniji od Mandićevih”, rekao je sagovornik.

TRAMP U SAD, MANDIĆ U CRNOJ GORI

Pantelić ocjenjuje da iz Mandićevih nastupa “jasno izvire želja” da se akredituje kao prihvatljiv političar za zapadne partnere. Rekao je da je šefu parlamenta, imajući u vidu da je iskusan političar, jasno da ako želi da jednog dana postane premijer ili da zauzme važno ministarsko mjesto – mora da bude prihvatljiv, odnosno da zadovoljava minimum.

“U slučaju Crne Gore to konkretno znači: nedovođenje u pitanje priznanja Kosova i članstva Crne Gore u NATO-u, nastavak stopostotne usaglašenosti spoljne politike s EU i generalno poštovanje osnovnih postulata na kojima počiva svaka pravna država”, dodao je Pantelić.

Naglasio je da u Evropi postoji određena doza fleksibilnosti i davanja druge šanse, “pogotovo kad se dođe na vlast i pokaže se volja da se djeluje konstruktivno u okviru evropske porodice”, kazavši da su primjeri premijerke Italije Đorđe Meloni ili bivšeg premijera Grčke Aleksisa Ciprasa prilično indikativni, a da dolaze s dvije dijametralne političke pozicije.

“… Ratovi su završeni na prostoru bivše Jugoslavije i sad smo ušli u fazu nijansi ‘sivih’, gdje se mnogo lakše mimetizuju svi oblici ekstremizma, ali je i mnogo lakše promijeniti stranu, pod uslovom da ona još uvijek postoji”, kazao je dugogodišnji novinar.

Poručio je da Mandić u posljednje vrijeme demonstrira kvalitet koji posjeduju malobrojni lideri, navodeći da je riječ o tome da kao “pripadnik suprotnog tabora” prepoznate dominantan sentiment kod većine građana i date mu političku formu, i pored toga što on “nije izvorno vaš”.

Pantelić je ukazao da je to što radi Mandić u Crnoj Gori, na mnogo većoj skali uradio Tramp u Americi.

“I pored toga što je pripadnik establišmenta, Njujorčanin, bogat, privilegovan, sa suprugama, bivšom i sadašnjom, Evropljankama, Tramp se nametnuo kao lider prosječnog Amerikanca s Srednjeg zapada koji se osjetio kao gubitnik globalizacije, žrtva američke uloge svjetskog policajca i poreskog obveznika koji plaća da bi Evropljani imali po mjesec i više dana odmora, da bi imali besplatno zdravstvo i da bi išli u penziju sa 60 godina”, podvukao je.

Ocijenio je da je snaga Trampa u tome što nije emotivno upleten u ideju koju zastupa i nema empatiju za nju, te da zato može da bude hladnokrvan, nepredvidiv i bezobziran.

“Dakle, kao što enormno bogati Tramp predstavlja siromašne i ‘obespravljene’ Amerikance, tako Mandić zastupa evropsku ideju, iz krajnje racionalnih razloga i bez empatije i zato može da bude uspješniji od drugih”, pojasnio je Pantelić.

Prema njegovim riječima, stvarni problem mogao bi da nastupi ako Mandić, kao Tramp, zagospodari vladajućom većinom i zaista postane centralna figura crnogorske vlasti, ali da, ipak, realno gledano, to teško može da se dogodi.

“U strahu su velike oči, pa zato oni što se plaše Mandića, čak i kad taj strah ima svoju racionalnu podlogu, preuveličavaju njegov značaj, često s namjerom da profitiraju od tog straha”, konstatovao je sagovornik.

PREMIJERSKA FOTELJA PRAVI TEST

Željko Pantelić rekao je da od Mandića zavisi kakav će tretman imati na Zapadu, te da u suštini, predsjednici državnih parlamenata nemaju “bogate” međunarodne agende.

Foto: Skupština

Ocijenio je da će pravi test za šefa parlamenta biti ako postane premijer ili zauzme neko važno ministarsko mjesto (spoljnih poslova, odbrane, ekonomije, finansija…).

“Kad visoki državnici dolaze u posjete, rijetko kad se viđaju s predsjednicima parlamenta i vrlo je rijetko da predsjednici skupština idu u zvanične posjete drugim državama. Tu i tamo se održi poneki sastanak s predsjednicima drugih parlamenata, ali to sve prolazi u drugom ili trećem planu”, objasnio je.

Na pitanje koliko je Mandiću važno skupljanje podrške na Zapadu, u smislu njegovih političkih pozicija u Crnoj Gori, Pantelić je odgovorio da u razgovorima koje je imao s evropskim funkcionerima i diplomatama o Zapadnom Balkanu i Crnoj Gori, uvijek čuje stav koji ima istu poruku:

“Interesuju nas djela i rezultati, a ne propaganda s bilo čije strane.”

Izvor: “Vijesti”

Foto: Andrija Mandić u britanskom parlamentu (Skupština)